Bandai Namco Entertainment
Bandai Namco Entertainment to jeden z największych japońskich producentów i wydawców gier na automaty arcade, komputery osobiste, konsole oraz urządzenia mobilne. Powstał w 2005 roku z połączenia dwóch tokijskich firm Bandai Co Ltd. oraz Namco Ltd. Choć sprawujący kontrolę nad firmą holding Bandai Namco Holdings prowadzi swą działalność biznesową na wielu płaszczyznach, przedsiębiorstwo znane jest na świecie przede wszystkim jako producent gier wideo oraz zabawek (związanych nierzadko z rozwijanymi przez firmę markami). Siedziba główna Bandai Namco Entertainment mieści się w tokijskiej dzielnicy Shinagawa, choć firma posiada również amerykańską siedzibę w mieście Santa Clara w stanie Kalifornia, oraz wiele oddziałów lokalnych na całym świecie. Prezesem i dyrektorem generalnym Bandai Namco Entertainment jest Satoshi Oshita.
- Bandai Namco Entertainment jako producent gier
- Bandai Namco Entertainment jako wydawca gier
- Historia Bandai Namco Entertainment
Bandai Namco Entertainment jako producent gier
Bandai Namco Entertainment prowadzi działalność producenta gier poprzez wewnętrzne studia deweloperskie, funkcjonujące w ramach oddziału o nazwie Bandai Namco Studios, zatrudniającego ponad 1000 osób na całym świecie. W przeciwieństwie do wielu liczących się światowych wydawców gier, grupa Bandai Namco zatrudnia raczej niewiele studiów deweloperskich, a poszczególne teamy nie są powszechnie znane ze swego dorobku oraz nazwy. Kluczową rolę w strukturach Bandai Namco Studios pełnią ekipy deweloperskie pracujące przy głównej siedzibie firmy w Tokio; obok nich funkcjonują również studia w Singapurze (odpowiedzialne za tworzenie gier przeznaczonych dla odbiorców z południowo-wschodniej Azji i regionu Pacyfiku) oraz kanadyjskim Vancouver (zajmujące się głównie sieciowymi grami społecznościowymi na rynek amerykański i europejski).
Bandai Namco Studios nieczęsto zaskakuje świat zupełnie nowymi, autorskimi produkcjami, koncentrując się niemal wyłącznie na markach, które zyskały renomę jeszcze przed połączeniem firm Namco oraz Bandai, a nierzadko jeszcze wcześniej – na salonowych automatach arcade. Wśród najważniejszych serii gier rozwijanych do dziś przez Bandai Namco Entertainment wyróżnić warto przede wszystkim takie marki, jak zręcznościowe symulatory Ace Combat, gry wyścigowe z serii Ridge Racer, strzelaniny z cyklu Time Crisis, bijatyki Soulcalibur oraz Tekken, a także część z ogromnej puli gier powiązanych z kultowymi cyklami mangi/anime Dragon Ball i Naruto. Prócz tego, od czasu do czasu firma odcina również kupony od serii wykreowanych jeszcze na popularnych na przełomie lat 80. i 90. ubiegłego wieku automatach coin-op, takich jak Dig Dug, Galaga, Gundam czy nieśmiertelny Pac-Man.
Bandai Namco Entertainment jako wydawca gier
O ile spora liczba tytułów wyprodukowanych przez Bandai Namco Entertainment znana jest wyłącznie w rodzimej Japonii, jako wydawca gier koncern prowadzi aktywną działalność również na terenie Ameryki Północnej oraz Europy i zaliczany jest tam do największych i najbardziej rozpoznawalnych. Z punktu widzenia polskiej sceny gier wideo rzecz godną odnotowania stanowi z pewnością fakt, że w ostatnich latach firma pełniła także rolę światowego wydawcy wielu produkcji powstałych nad Wisłą, przygotowanych przez takie studia, jak CD Projekt RED, CI Games / City Interactive czy The Farm 51.
Historia Bandai Namco Entertainment
Początki firm Bandai oraz Namco
Choć w swej obecnej postaci Bandai Namco Entertainment funkcjonuje dopiero od roku 2006, to jednak historia firmy związana jest nierozerwalnie z dziejami tworzących ją spółek i sięga znacznie dalej wstecz, bo aż do lat 50. ubiegłego wieku. W roku 1950 w tokijskiej dzielnicy Taito utworzona została bowiem firma Bandai Co. Ltd., która początkowo skoncentrowała się przede wszystkim na produkcji zabawek. Począwszy od pierwszego większego sukcesu, jakim okazał się zaprezentowany w roku 1962 zestaw samochodów wyścigowych, w latach 60. i 70. firma Bandai dynamicznie się rozwijała, aby już w latach 80. stać się największym producentem zabawek w Japonii, posiadającym tak popularne licencje, jak Daikaiju, Ultraman, Super Robot, Kamen Rider, Super Sentai, Power Rangers czy Gundam. Pomimo połączenia z Namco, Bandai prowadzi działalność w branży zabawkarskiej do dziś i obok takich firm, jak Mattel, Hasbro czy The LEGO Company, zaliczane jest do największych producentów zabawek na świecie. Swoistą ciekawostkę z historii firmy stanowić może fakt, że już w późnych latach 90. ubiegłego wieku planowana była potężna fuzja Bandai oraz SEGI, jednak na skutek fali protestów średniej kadry kierowniczej spółki do połączenia nie doszło.
Nieco później niż Bandai, bo w połowie 1955 roku działalność w tokijskiej dzielnicy Ota rozpoczęła zaś firma Namco Ltd. (najpierw pod nazwą Nakamura Manufacturing). Początkowo spółka skupiała się na produkcji rozmaitych atrakcji dla dzieci na terenie Yokohamy, jednak już w roku 1958 rozszerzyła swą działalność i zmieniła nazwę na NAMCO (skrót od Nakamura Amusement Machine Manufacturing Company). W roku 1970 firma wyprodukowała swą pierwszą maszynę typu coin-op, czyli mechaniczny symulator samochodowy o nazwie Racer. W roku 1974, za zawrotną w owym czasie kwotę 500 tys. dolarów, właściciel Namco wykupił japoński oddział firmy Atari, co okazało się znakomitą inwestycją, pozwalającą Namco m.in. na wyłączną dystrybucję wyprodukowanych przez firmę automatów arcade.
Pierwszą oryginalną grą firmy Namco było zaprezentowane w roku 1978 Gee Bee. W latach 1979-82 na rynku pojawiły się zaś również takie produkcje, jak Galaxian, Pac-Man, Galaga, Dig Dug, Xevious oraz Pole Position, z których część stanowiła prawdziwą rewolucję i weszła na stałe do kanonu gier wideo. W 1987 roku Namco zasłynęło też stworzeniem pierwszej wieloosobowej gry na automaty arcade – czyli Final Lap, pozwalającego na równoczesną zabawę do ośmiu osób po połączeniu czterech automatów w prostą sieć. Pod koniec lat 80. ubiegłego wieku Namco wkroczyło w domenę konsol domowych, w krótkim czasie zdobywając ok. 40 procent rynku gier na Nintendo Entertainment System, a następnie (po fali krytyki praktyk monopolistycznych Nintendo) aktywnie wspierając konkurencyjną konsolę Sega Genesis. Na przełomie lat 80. i 90. firma dość nieoczekiwanie rozszerzyła spektrum działalności, inwestując w budowę parków rozrywki, z których jeden utworzony został także w Londynie.
W roku 1993 zapoczątkowana została jedna z najbardziej rozpoznawalnych marek firmy Namco, czyli Ridge Racer, jedna z pierwszych gier wyścigowych oferujących grafikę 3D; ukazała się najpierw na automatach coin-op, a następnie na konsolach Sony PlayStation. Rok później na rynku pojawiła się zaś pierwsza odsłona cyklu Tekken (również z późniejszym portem na konsole domowe), dając początek rozwijanej do dziś serii. Pod koniec lat 90. Namco niemal całkowicie zdominowało rynek trójwymiarowych bijatyk, publikując kolejne odsłony Tekkena oraz serii Soul Blade (w Japonii znanej jako Soul Edge). Firma wydała też takie gry jak Point Blank czy Time Crisis, wykorzystujące przeznaczony na automaty arcade (a później także konsole domowe) specjalny kontroler – light gun. W tym samym okresie Namco przejęło też pakiet kontrolny japońskiej wytwórni filmowej Nikkatsu, jednak został on sprzedany kilka lat później, po fuzji z Bandai.
Powstanie Bandai Namco Entertainment
Na początku roku 2005 firmy Namco Ltd. oraz Bandai Co Ltd. ogłosiły plany połączenia sił, które zostały wcielone w życie 29 września, a w wyniku fuzji utworzony został Bandai Namco Holdings. 31 marca 2006 roku odpowiedzialny za produkcję gier wideo oddział firmy Bandai został włączony w struktury Namco i przemianowany na Namco Bandai Games. W międzyczasie amerykańskie oddziały obu firm: Namco Hometek oraz Bandai Games utworzyły zaś Namco Bandai Games America. Holding przejął też odpowiedzialny za produkcję gier wideo oddział konkurencyjnej firmy Banpresto i w kwietniu 2008 roku włączył ją w struktury Namco Bandai Games. Pod koniec roku 2008 Namco Bandai Entertainment ogłosiło utworzenie zupełnie nowej marki wydawniczej o nazwie Surge, koncentrującej się na grach skierowanych do zachodniego odbiorcy i zawierających nieco większą dozę brutalności.
Pierwszą i jak się okazało jedyną produkcją firmowaną marką Surge była wydana w styczniu 2009 roku trzecioosobowa gra akcji Afro Samurai, bazująca na popularnej w Japonii mandze i anime. W kolejnych materiałach prasowych Surge zapowiedziano również takie produkcje, jak Dead to Rights: Retribution oraz Splatterhouse. Obie gry pojawiły się jednak pod szyldem Namco Bandai, a marka Surge ostatecznie przestała istnieć. W roku 2009, w wyniku kolejnej restrukturyzacji, do firmy włączono też Bandai Networks oraz oddział zajmujący się grami na telefony komórkowe. Na początku roku 2011 firma Namco Networks została wchłonięta przez Namco Bandai Games America, co w praktyce zakończyło proces konsolidacji wszystkich oddziałów holdingu związanych z produkcją i wydawaniem gier wideo.
W kwietniu roku 2012 Namco Bandai Games przekazało wszelką działalność deweloperską w ręce nowo utworzonego oddziału o nazwie Namco Bandai Studios, którego celem było zoptymalizowanie procesu tworzenia gier i zapewnienie lepszej komunikacji pomiędzy poszczególnymi studiami firmy. W marcu 2013 założone zostały zaś dwa zupełnie nowe studia – w Singapurze oraz kanadyjskim Vancouver. Pierwsze z nich przekształciło się w wiodącego producenta gier przeznaczonych na rynki Azji i regionu Pacyfiku, podczas gdy drugie skupiło się głównie na tworzeniu gier sieciowych i społecznościowych na rynek amerykański oraz europejski. W czerwcu tego samego roku oddział o nazwie Namco Bandai Partners, odpowiedzialny dotąd za dystrybucję gier firmy w regionie PAL, został włączony w struktury Namco Bandai Games Europe, celem połączenia działalności wydawniczej i dystrybucyjnej w jedną całość.
25 stycznia 2014 roku Namco Bandai Games oraz Namco Bandai Studios ogłosiły, że od tego momentu znane będą odpowiednio jako Bandai Namco Games oraz Bandai Namco Studios, a zmiana wywołana była chęcią ujednolicenia nazwy całego holdingu, w którym nazwy firm składowych w zależności od oddziału lub lokalizacji funkcjonowały dotąd w różnej kolejności. W komunikacie prasowym, opublikowanym w grudniu 2014 roku, ogłoszono, że z dniem 1 kwietnia 2015 dotychczasowa nazwa firmy macierzystej zmieniona zostaje na Bandai Namco Entertainment. O ile Bandai Namco Entertainment (w skrócie BNEI) pełni w strukturach holdingu rolę nadrzędną, odpowiadając za kluczowe decyzje strategiczne – począwszy od procesu produkcji, na sieci dystrybucji i kwestiach marketingowych kończąc, o tyle Bandai Namco Studios (w skrócie BNSI) koncentruje się wyłącznie na tworzeniu gier.
Rok 2018 przyniósł kolejne zmiany w strukturze firmy, bowiem jej dział zajmujący się automatami został przeniesiony pod skrzydła siostrzanego Bandai Namco Amusement. We wrześniu 2020 roku opisywana firma przejęła kanadyjskie studio Reflector Entertainment, zaś w lutym 2021 roku nabyła mniejszościowy pakiet udziałów w Limbic Entertainment. W marcu Bandai Namco Entertainment zapowiedziało zakończenie swojej działalności związanej z automatami na terenie Ameryki Północnej; bezpośrednim powodem takiego stanu rzeczy był wybuch pandemii COVID-19, przez którą szereg obiektów tego typu przestał istnieć. Firma Bandai Namco Amusement America miała jednak nadal funkcjonować w dotychczasowym trybie.
W czerwcu 2022 roku na branżowej mapie pojawił się nowy byt – Bandai Namco Aces – w którym 51% udziałów posiadała opisywana firma, zaś pozostałe 49% znajdowało się w rękach firmy ILCA. Nowe studio miało zająć się produkcją gier z segmentu AAA, na czele z serią Ace Combat. W październiku 2022 roku Bandai Namco Entertainment nabyło zaś większościowy pakiet udziałów w Limbic Entertainment.
Sukcesy i porażki
Pomimo że po 2020 roku Bandai Namco Entertainment odniosło szereg sukcesów na rynku wydawniczym, wypuszczając między innymi takie bestsellery, jak Elden Ring, Tekken 8 czy Dragon Ball: Sparking! ZERO, nie każde jej przedsięwzięcie zamieniało się w „złoto”. W październiku 2024 roku pojawiły się nieoficjalne doniesienia ujawnione przez serwis Bloomberg, zgodnie z którymi firma miała anulować rozmaite projekty, w tym dzieło tworzone na zlecenie Nintendo oraz gry oparte na markach Naruto i One Piece.
Pokłosiem takiego stanu rzeczy miało być wysłanie ponad 200 pracowników do tak zwanych „pokojów zwolnień” (specjalnych pomieszczeń przeznaczonych dla osób, którym nie są przydzielane żadne zadania), by wywrzeć na nich presję i przekonać ich do dobrowolnego złożenia wypowiedzenia. Jak donosił Bloomberg, w okresie od kwietnia do października Bandai Namco Entertainment miało dzięki temu uszczuplić swoje kadry o ponad 100 osób. Niemniej opisywana firma oficjalnie zaprzeczyła tym doniesieniom, przekonując, że „niektórzy pracownicy” muszą jedynie „odczekać pewien czas, zanim zostaną przydzieleni do kolejnego projektu”.
Tymczasem w październiku 2024 roku sromotną klęskę poniósł jeden z projektów wydawanych przez Bandai Namco Entertainment. Mowa o grze Unknown 9: Awakening, za którą stała ekipa Reflector Entertainment. Co prawda produkcja nie zebrała najgorszych ocen od branżowych mediów (w serwisie Metacritic jej średnia not mieściła się w przedziale 58-64/100; w zależności od platformy) oraz graczy (zdobywając „mieszane” opinie na Steamie), jednak jej sprzedaż najwyraźniej pozostawiała bardzo wiele do życzenia. W szczytowym momencie w okolicach premiery w Unknown 9: Awakening na platformie Steam grało zaledwie 285 osób jednocześnie, zaś niektóre sklepy bardzo szybko zaczęły obniżać cenę tej pozycji. W świetle tego śmiało można było mówić o porażce tytułu, w który zaangażowano Anyę Chalotrę – aktorkę znaną z serialowego Wiedźmina od Netfliksa.
