Recenzja gry Wanderlust Travel Stories – lektura obowiązkowa

Slow gaming – zostań na chwilę i posłuchaj

W Wanderlust mamy do wyboru kilka historii – każda z nich wprowadza nową postać, która opowiada o ważnej dla siebie podróży. Jestem więc Tomkiem. W zeszłym roku w barcelońskim pubie spotkałem się z niesamowitą dziewczyną. Dziewczyna zniknęła, zostawiając mi na stoliku kartkę z treścią: „Za rok, to samo miejsce, ta sama pora. XXX”. Nie wiem nawet, jak miała na imię. Właśnie jadę przez Europę pociągiem, mając nadzieję, że będzie tam na mnie czekała.

W czasie drogi widzimy, jak kropka powoli porusza się po trasie. Po lewej stronie kolejno wyświetlany jest tekst.

Jestem też Martine. Studiuję modę – jeden z tych kierunków, któremu zawsze dziwią się ludzie. Przybyłam do Tajlandii, aby odnaleźć siebie i choć spędzam tu naprawdę dużo czasu, nie wiem, naprawdę nie wiem, kim jestem, kim chcę być i kim zostanę.

Jestem Henriette, córką sławnego fotografa i podróżnika. Za chwilę ruszę na długą i niebezpieczną wyprawę na Antarktydę, w czasie której przyjdzie mi walczyć o życie moje i moich towarzyszy. Kocham morze i ocean.

Jestem Adilia, starszą kobietą i doświadczoną podróżniczką oraz byłą dziennikarką. Swoją opowieść o Afryce rozpoczynam od pogrzebu swojej przyjaciółki w Ghanie.

Ta czwórka bohaterów opowie wam o swoich przygodach i podróżach. Każda z nich jest inna, opowiada o rozmaitych problemach ludzkiej natury. W tekstach o nich odnajdziecie miłość, samotność, poczucie wyobcowania i niezrozumienia, ale też nadzieję i radość. Jeśli ktoś z was lubi samemu chodzić po górach, szybko zidentyfikuje znajome emocje. Najciekawsze dla mnie opowieści należały do Tomka, który próbował odszukać poznaną dziewczynę w Barcelonie oraz Henriette, którą los zmusił do zastąpienia kapitana i żeglugi przez niebezpiecznie wody okalające Antarktydę.

W zależności od wybory kwestii kolejne akapity będą wyglądały inaczej.

Ale Wanderlust, oprócz fabularnych perypetii kolejnych bohaterów, próbuje zająć też krytyczne, zaangażowane stanowisko wobec dzisiejszej rzeczywistości. Odwiedzamy w końcu różne światy i choć na pozór wszystko w nich lśni i wygląda na idealne, szybko odkrywamy drugie, znacznie mniej przyjemne dno. Pod radosną emalią przygotowaną dla turystów ukryto dramat rdzennych mieszkańców. W czasie gry zdacie sobie sprawę, że często efektowne piękno i turystyczną radość funduje się kosztem autochtonów, którzy zostają po waszym odlocie na miejscu. Dlaczego sławny film z Leonardo DiCaprio „Niebiańska plaża” przyniósł mieszkańcom Ko Phi Phi wiele więcej szkód niż korzyści? Dlaczego nie powinno się jeść zupy z płetwy z rekina? Czy po uczestnictwie w Full Moon Festival na wyspie Ko Pha-ngan powinniśmy mieć wyrzuty sumienia?

Podróże kształcą, a turystyka ogłupia

Wielokrotnie użyłem już słowa podróż, bo też ono jest tutaj kluczowe. Wanderlust jest pochwałą podróży, ale nie turystyki. To nie są opowieści o promocjach w tanich liniach lotniczych i wygrzewaniu kości na plażach w turystycznych kurortach. To przede wszystkim opowiadania o ludzkiej naturze. W tym sensie Wanderlust jest bodaj jedną z najbardziej pochwalających podróż i eksplorację grą, w którą dane mi było zagrać, a przy tym pozostaje krytyczna wobec naszych zwyczajów. Tych, które w najbardziej radykalnej postaci przeradzają się w wycieczkę do Morskiego Oka dorożką i wspinaczkę na Rysy w trampkach.

W przypadku historii Martine będziemy mieli dostęp do prostego ekwipunku z odzieżą, którą kupimy w odwiedzanych sklepach.

Powiecie, że przecież jest tyle pięknych gier, które opowiadają o podróży, a przy tym są efektowne, dynamiczne i wciągające. Jasne, w Uncharted, w Tomb Raiderze czy nawet w Assasins’s Creed odwiedzamy pieczołowicie zaprojektowane, przygotowane dla nas światy, a i znajdziemy w nich momenty, w których zadumamy się nad widokiem zachodzącego słońca przy malowniczym wodospadzie. Ale chwilę po tej zadumie opróżniamy magazynek AK-47, waląc wprost w ruiny azteckich świątyń albo podrzynamy gardła, skacząc po dachach domów wybudowanych przed Chrystusem.

Nawet gry, w których motyw podróży, wydawałoby się, wysuwany jest na pierwszy plan – jak choćby trylogia Syberii – skupiają się nie na samej podróży, ale na jej celu, na wyniku i rezultacie. Musimy przecież – takie są reguły gry – przejść ją, wykonać zadanie, zrealizować wszystkie mission objective. Historie w nich, jeśli nawet dotykają podróży, traktują ją jako zaledwie tło lub środek na drodze do nagrody – do celu.

Gdy gramy w dobrego erpega, mozolnie wspinamy się na wielką górę, ponieważ wiemy, że najpewniej twórcy na jej szczycie zostawili dla nas skarb. W Wanderlust wejdziemy na tę górę tylko dlatego, że widać z niej inne, jeszcze większe góry.

Gra często daje nam wybór miejsca, do którego mamy udać się następnie.

Światy, które przygotowano nam pod eksplorację w wielkich grach AAA, są niczym więcej jak levelami, w których w bezpiecznych i przewidzianych przez twórców ramach realizujemy zaprojektowane cele. Tak naprawdę nie ma tu żadnej podróży – jest turystyka. Nathan Drake i Lara Croft to nie mniej nie więcej, goście w doskonale pomyślanym parku rozrywki.

Tymczasem Wanderlust jest inne. Jeśli coś jest tu celem, to podróż sama w sobie. Jej proces i trwanie, jej problematyka i zmiana, która dokonuje się w człowieku. Nie możemy tu zginąć. Nie możemy zawalić questa. Na końcu nie czeka na nas żaden boss, ani żadna cutscenka, która kompozycyjną klamrą zakończy kilkunastogodzinną strzelaninę. Jest tylko – jest aż – opowieść o człowieku, który jedzie, leci, płynie lub maszeruje, chociaż nikt wcale mu nie każe. Oto gra, w której nie ma celów misji. Bo misją jest sama podróż.

Gra, która nie jest grą

I w tym koncepcie tkwi cała magia Wanderlust. Jak również w tym tkwi jej największa „wada”. Jeśli już zdarzyło się tak, że recenzuję tę aplikację na stronie zajmującej się grami wideo, to wypadałoby powiedzieć, że poza świetnie napisanymi tekstami, dobranymi zdjęciami (twórców, znajomych twórców i innych podróżników) i świetną muzyką, w produkcji studia Different Tales odnajdziecie kilka systemów typowo growych. Mamy więc mechanikę wyborów i rezultatów, mamy zasób pieniędzy oraz ograniczenia w postaci czasu, energii i nastroju. W zależności od podejmowanych decyzji, robimy jedno, nie robimy drugiego, a czas płynie, nastrój poprawia się lub pogarsza.

Oprócz czterech dłuższych historii, Wanderlust posiada również krótkie, około piętnastominutowe historyjki z morałem.

Brzmi jak gra, choć tak naprawdę wszelkie ograniczające nas zasoby są nieistotne – nie chodzi przecież o to, aby nasza postać przeżyła opowieść w możliwie najlepszym nastroju ani o to, aby nie wydać wszystkich pieniędzy (co, na marginesie, chyba nie jest możliwe, bo wydawałem je na lewo i prawo, a i tak kończyłem z pokaźnym portfelem). Niezależnie od tego, czy jesteśmy obecnie zmęczeni, smutni czy weseli, niektóre akapity będą wyglądały inaczej, ale wciąż będą jednym z elementów składających się na opowieść. Wiele z wyborów ma obok wpisany czas, który upłynie, jeśli się na niego zdecydujemy, ale też nigdy szczególnie nie czułem presji czasu. Skupiałem się raczej na tym, co moja postać myśli, co robi i zadawałem sobie pytanie, co ja zrobiłbym o późnej porze w hotelu – poszedłbym spać, czy jeszcze próbowałbym błąkać się po mieście?

Po prawej u góry widzicie liczniki stresu i zmęczenia.

Wanderlust bliższe jest tak naprawdę literaturze niż grom. Wykorzystuje pewne mechaniki zaczerpnięte ze świata elektronicznej rozrywki i dzięki temu wydaje się znacznie bardziej interaktywne, ale jeśli rzeczywiście chcecie dać tej produkcji szansę – a wierzę, że powinniście – to pamiętajcie, że to przede wszystkim tekst i opowieść, a nie dobre lub złe wybory. Nie ma tu ani dobrych ani złych decyzji.

Jeśli chcemy i musimy Wanderlust nazywać grą, to tylko grą na uczuciach, na marzeniach i na wspomnieniach, z których lepimy swoje następne podróże. Dla mnie to raczej interaktywny tom opowiadań podróżniczych – reportaży, które pomogły mi rozluźnić się po ciężkim dniu pracy. To coś nowego, do czego nie jesteśmy przyzwyczajeni. Nawykły do strzelanek i ciągłego biegu umysł początkowo nie może oswoić się z wolnym tempem tego doświadczenia, ale samo to spowolnienie myśli jest czymś, czego warto doświadczyć.

Lektura obowiązkowa

Aby docenić grę polskiego indie studia, będziemy potrzebowali tej szczególnej wrażliwości, którą posiadają choćby niestrudzeni fani visual novel. I choć nie potrafię się do nich zaliczyć, tak zawsze docenię dobrą książkę i opowieść.

Opowieść o Antarktydzie jest dobrze napisanym i klimatycznym tekstem.

Rynek gier indie posiada kilka niezwykłych, unikatowych cech. Mniej podatny na wielkie mody, potrafi przetrwać zmianę trendów, adresując swoje produkty do nisz. Pozornie nieefektowny koncept może dobrze się sprzedać i wytworzyć wokół siebie społeczność. Wierzę mocno, że tak będzie tym razem.

Wanderlust to lektura obowiązkowa – nie znajdziecie jej jeszcze w kanonie, nie odpytają was z niej na maturze, ale jeśli pozwolicie tym opowieściom zaistnieć na waszych dyskach, to z pewnością nie będziecie czuli, że zmarnowaliście czas i przestrzeń. Być może to dowód, że literatura i czytelnictwo nie umiera, a po prostu przenosi się tylko w inne medium?