BioWare

Firma producent

BioWare to założone w 1995 roku kanadyjskie studio deweloperskie, wchodzące pierwotnie w skład grupy VG Holding Group, a od 2007 roku stanowiące część koncernu Electronic Arts. Firma posiada trzy oddziały, zlokalizowane w Edmonton i Montrealu (w Kanadzie) oraz w amerykańskim Austin, a na ich czele stoją odpowiednio: Aaryn Flynn, Yanick Roy i Jeff Hickman.

Jeśli nie liczyć takich produkcji, jak debiutancki Shattered Steel oraz wydany w roku 2000 MDK 2, znakomitą większość produkcji studia BioWare stanowią gry RPG, bazujące głównie na czterech kluczowych markach, tzn. Baldur’s Gate, Mass Effect, Dragon Age oraz Star Wars: The Old Republic.

Niemal od początku działalności misją studia jest „dostarczanie graczom najlepszych gier fabularnych na świecie i budowanie zaufanej marki poprzez swe produkty, liczne eventy oraz współpracę ze społecznością graczy”. Oprócz dużych, wysokobudżetowych produkcji, studio BioWare ma na swoim koncie również kilka mniejszych gier mobilnych, takich jak Sonic Chronicles: The Dark Brotherhood, Mass Effect Galaxy czy Mass Effect Infiltrator.

Historia BioWare

Baldur’s Gate

Początki studia BioWare sięgają lutego 1995 roku, kiedy to trzech świeżo upieczonych lekarzy: Ray Muzyka, Greg Zeschuk oraz Augustine Yip postanowiło porzucić dotychczasową karierę medyczną i rozpocząć działalność w branży gier wideo. Zarobione podczas medycznej praktyki fundusze pozwoliły im na otworzenie własnego studia o początkowym kapitale założycielskim w wysokości 100 tysięcy dolarów. Pierwszy autorski projekt BioWare o nazwie Shattered Steel rozpoczął swój żywot jako demo, rozesłane do wszystkich liczących się wydawców. Ofertę kontraktu zaproponował znajdujący się wówczas w światowej czołówce koncern Interplay Entertainment i w ten właśnie sposób w 1996 roku na rynku ukazała się debiutancka gra studia, stanowiąca jedną z dwóch niebędących erpegami gier w dorobku BioWare. Shattered Steel uzyskał całkiem dobre wyniki sprzedażowe, jednak nie odbił się szerokim echem w branży gier, wobec czego jego planowana na rok 1998 kontynuacja finalnie nigdy się nie ukazała.

Pierwszym i największym sukcesem BioWare okazała się klasyczna gra cRPG, której koncepcja wynikła z zainteresowania twórców gatunkiem komputerowych i papierowych gier fabularnych. Zgodnie z sugestią wydawcy, produkcja oparta została na licencji niezwykle popularnego systemu Dungeons & Dragons, nabytej w owym czasie od firmy SSI. Po trzech latach prac, w trakcie których założyciele studia kontynuowali jeszcze praktykę lekarską, ukazała się gra Baldur’s Gate, która sprzedała się w nakładzie ponad dwóch milionów egzemplarzy, dorównując wynikami legendarnemu Diablo studia Blizzard Entertainment. Stworzony na potrzeby gry silnik o nazwie Infinity stał się zaś podstawą kolejnych udanych produkcji ze świata AD&D, takich jak Planescape Torment czy seria Icewind Dale studia Black Isle. Jeszcze w trakcie prac nad Baldur’s Gate studio BioWare opuścił jeden z jego współzałożycieli – Augustine Yip, decydując się na kontynuację kariery medycznej.

Neverwinter Nights i SW: KoTOR

W kolejnych latach deweloperzy z BioWare skupili się na kontynuacji cyklu Baldur’s Gate oraz stworzeniu zupełnie nowej marki, czyli opartego na podobnym koncepcie Neverwinter Nights (którego sequel jednak opracowało już wspomniane studio Black Isle). W międzyczasie ukazała się też trzecioosobowa gra akcji MDK 2 (2000), będąca kontynuacją kultowego dzieła firmy Shiny Entertainment z 1997 roku oraz pierwszą grą studia wydaną na konsolach. Po sprzedaży licencji systemu D&D firmie Atari, w roku 2003 studio zaprezentowało światu osadzone w świecie kultowych Gwiezdnych wojen RPG akcji Star Wars: Knight of the Old Republic, a dwa lata później kolejną nową markę: Jade Empire. Obie gry okazały się sporymi sukcesami, jednak nie przyćmiły swą popularnością Baldur’s Gate.

Mass Effect i Dragon Age

W listopadzie 2007 roku będąca właścicielem BioWare grupa VG Holding Group została przejęta przez koncern Electronic Arts. Pod jego skrzydłami studio odniosło swój kolejny wielki sukces dzięki osadzonemu w realiach science fiction RPG akcji Mass Effect (2007), które zapoczątkowało kultową trylogię o losach komandora Sheparda [po latach uzupełnioną o rozpoczynającą nowy rozdział pozycję o podtytule Mass Effect: Andromeda (2017)]. Kilka miesięcy później na Nintendo DS ukazał się Sonic Chronicles: The Dark Brotherhood, który był pierwszą grą studia stworzoną z myślą o platformach przenośnych. W 2008 roku koncern EA ogłosił połączenie studia BioWare z ekipą Mythic Entertainment. W tym samym czasie nowo otwarty oddział studia w Austin w stanie Teksas rozpoczął prace nad grą MMORPG Star Wars: The Old Republic (wydaną finalnie w roku 2011). Niedługo później otwarto też kolejne studio w kanadyjskim Quebecu, którego zadaniem było wspieranie dwóch pozostałych.

Znajdujące się na fali wznoszącej BioWare w roku 2009 przypuściło kolejny szturm na serca i portfele graczy, prezentując następną nową markę w postaci gry Dragon Age: Początek, stanowiącą dla studia swoisty powrót do korzeni gatunku RPG. Podobnie jak osadzony w zupełnie innych realiach Mass Effect, gra spotkała się z bardzo dobrym przyjęciem graczy i doczekała się dwóch pełnoprawnych kontynuacji. W tym samym roku, w ramach restrukturyzacji koncern EA utworzył BioWare Group, w której strukturach istotne funkcje pełnili również Ray Muzyka oraz Greg Zeschuk. W okresie największej aktywności liczyła ona sobie łącznie kilka rozsianych po całym świecie oddziałów, wśród których znalazły się nieistniejące już bądź niewchodzące w skład grupy studia: BioWare Mythic (wcześniej Mythic Entertainment), BioWare Victory (wcześniej Victory Games), BioWare Ireland, BioWare San Francisco czy Waystone Games.

W owym czasie w studiu zaszło też sporo zmian personalnych, które wpłynęły na proces produkcyjny Mass Effect: Andromeda oraz losy dwóch innych, finalnie skasowanych produkcji: Shadow Realms i Command & Conquer. Największym ciosem dla firmy okazał się wrzesień 2012 roku, kiedy to po zapowiedzi trzeciej części serii Dragon Age będący założycielami studia Zeschuk i Muzyka ogłosili, że odchodzą na deweloperską emeryturę. W maju 2014 roku o swoim odejściu z BioWare poinformował natomiast Casey Hudson, czyli twórca serii Mass Effect, z kolei w styczniu 2016 szeregi zespołu opuścił David Gaider, scenarzysta cyklu Dragon Age. Grudzień 2015 przyniósł odejście Chrisa Wynna, z kolei luty 2016 – Chrisa Schlerfa; obaj pełnili ważne funkcje przy projekcie Mass Effect: Andromeda. Ostatnia z wymienionych produkcji zadebiutowała w marcu 2017 roku, jednak nie spełniła nadziei pokładanych w niej zarówno przez graczy (znacznie odbiegała jakościowo od swoich poprzedniczek), jak i twórców oraz wydawcy (nie odniosła zbyt wielkiego sukcesu artystycznego ani komercyjnego). Sprawiło to, że cała marka została „zamrożona” przez Electronic Arts.

Anthem i poszukiwanie nowej drogi

Studio BioWare nie dawało jednak za wygraną i w czerwcu 2017 roku zaprezentowało światu swoje kolejne dzieło. Mowa o looter shooterze science fiction zatytułowanym Anthem, który oczarował fanów przede wszystkim grafiką. W lipcu ze studia odszedł jednak Aaryn Flynn będący jego głównym menadżerem, którego zastąpił Casey Hudson, powracający do zespołu po ponad trzech latach. W październiku BioWare opuścił natomiast Mike Laidlaw – dyrektor kreatywny projektów Jade Empire oraz Dragon Age: Początek, z kolei w czerwcu 2018 z firmy odszedł Jame Ohlen, czyli główny projektant serii Baldur’s Gate, Neverwinter Nights i Star Wars: Knights of the Old Republic.

Anthem zadebiutował w lutym 2019 roku i doczekał się przyjęcia nawet gorszego niż Mass Effect: Andromeda. Sprzedaż gry pozostawiała sporo do życzenia, a recenzenci zwracali uwagę przede wszystkim na ubogą zawartość i nieciekawą rozgrywkę. Z tego względu autorzy zrezygnowali z ogłoszonych wcześniej planów rozwoju tego projektu, postanawiając wrócić z nim na deskę kreślarską i znacząco go przebudować. W grudniu 2018 roku BioWare zapowiedziało jeszcze czwartą odsłonę cyklu Dragon Age. Wówczas ów enigmatyczny tytuł znajdował się jednak na bardzo wczesnym etapie produkcji – dość powiedzieć, że w opublikowanym w sierpniu 2020 roku materiale wideo zza kulis pojawiły się jedynie grafiki koncepcyjne i komentarze deweloperów. W międzyczasie, bo w lutym 2019 roku, branżowy dziennikarz – Jason Schreier – ujawnił, że proces produkcji Anthem był dla deweloperów z BioWare prawdziwym piekłem. We wrześniu 2019 roku siedziba studia została natomiast przeniesiona z Calgary Trail do Epcor Tower w Edmonton.

7 listopada 2020 roku studio obwieściło, że pracuje nad Mass Effect: Legendary Edition. Zestaw zawierający zremasterowane wersje trzech pierwszych odsłon cyklu zmierzał na komputery osobiste, PlayStation 4, Xboksa One, PlayStation 5 oraz Xboksa Series X. Ponadto 10 grudnia 2020 roku, na gali The Game Awards 2020, ekipa zapowiedziała piątą odsłonę cyklu. Opublikowany wówczas teaser zdawał się sugerować, że twórcy zamierzają dostarczyć produkcję, która będzie kontynuować zarówno historię przedstawioną w oryginalnej trylogii, jak i fabułę Mass Effecta: Andromedy. Ponadto tego samego dnia przypomniano o czwartym Dragon Age’u. Mogłoby się więc wydawać, że co prawda BioWare przez całe lata wyglądało na „zagubione”, to jednak w końcu zaczyna kroczyć właściwą ścieżką. Niestety 3 grudnia 2020 roku odejście ze studia obwieścili Casey Hudson (który po raz drugi opuścił szeregi zespołu) oraz Mark Darrah (producent wykonawczy serii Dragon Age).

14 maja 2021 roku kompilacja Mass Effect: Legendary Edition trafiła do sprzedaży i doczekała się ciepłego przyjęcia ze strony branżowych mediów; według serwisu Metacritic, średnia przyznanych jej ocen mieściła się w granicach 86-90/100 (w zależności od platformy). Gracze byli nieco mniej łaskawi dla tego zestawu; w tym samym serwisie średnia wystawionych przez nich ocen mieściła się pomiędzy 6.1-6.9/10.

Dragon Age: The Veilguard

W kolejnych miesiącach studio bardzo oszczędnie dawkowało informacje na temat swojego kolejnego projektu, czyli czwartego Dragon Age’a. W międzyczasie projekt zyskał podtytuł – od czerwca 2022 był już znany jako Dragon Age: Dreadwolf. W styczniu 2023 roku szeregi studia opuścił kolejny weteran – Mac Walters, czyli główny scenarzysta Mass Effecta 2 oraz Mass Effecta 3. Ostatnią produkcją, nad którą pracował Walters, nim dobiegła końca jego dziewiętnastoletnia kariera w BioWare, był właśnie czwarty Dragon Age, przy którym pełnił on funkcję kierownika projektu.

W sierpniu 2023 roku studio BioWare przerwało ciszę trwającą od dłuższego czasu: studio ogłosiło, że chcąc stać się „bardziej sprawnym i skupionym” zespołem na potrzeby swoich przyszłych projektów, zostało zmuszone do przeprowadzenia restrukturyzacji. W wyniku niej pracę w firmie straciło około 50 osób, wśród których znalazł się Jon Renish, czyli dyrektor techniczny czwartego Dragon Age’a, oraz wielu doświadczonych scenarzystów. Jednocześnie obiecywano, że reorganizacja nie wpłynie na prace nad zapowiedzianymi produkcjami.

Wreszcie w czerwcu 2024 roku BioWare ostatecznie odsłoniło skrzętnie skrywane dotąd karty dotyczące swojego nowego projektu. Najpierw ujawniono, że czwarty Dragon Age doczekał się jeszcze jednej zmiany nazwy, tym razem na Dragon Age: The Veilguard. Następnie zaprezentowano światu pierwszy zwiastun tej produkcji i w końcu pokazano pierwszy, długi gameplay, który sygnalizował między innymi położenie przez autorów większego nacisku na akcję.

Gra Dragon Age: Straż Zasłony, bo takie miano nosiło nad Wisłą omawiane dzieło BioWare, zadebiutowała 31 października 2024 roku na komputerach osobistych, PlayStation 5 oraz Xboksach Series X/S. Produkcja doczekała się ciepłego przyjęcia ze strony branżowych mediów, o czym świadczyła średnia ocen w serwisie Metacritic z przedziału 76-85/100 (w zależności od platformy). Użytkownicy platformy Steam również byli dla niej łaskawi, wystawiając jej „w większości pozytywne” recenzje.

Pomimo że Dragon Age: The Veilguard cieszył się na Steamie największą popularnością w historii gier BioWare, to jednak wiele wskazywało na to, że nie został hitem sprzedażowym. Należy jednak zaznaczyć, iż ani producent, ani wydawca nie udostępnili oficjalnych danych na temat wyników sprzedaży tego tytułu. Sprawiało to, że do rozmaitych branżowych analiz poświęconych tej kwestii trzeba było podchodzić z pewną dozą sceptycyzmu.

Technologia

Mimo że w późniejszym okresie działalności produkcje studia BioWare bazowały głównie na silnikach innych producentów (m.in. Unreal Engine 3 oraz Frostbite 3), jedną z największych zasług studia dla rozwoju gatunku komputerowych gier fabularnych stanowiły autorskie silniki graficzne, rozwijane w latach 1998-2011. Na bazie technologii stworzonych przez BioWare powstała spora liczba ważnych produkcji, z których wymienić warto przede wszystkim wydaną w 2007 roku grę Wiedźmin studia CD Projekt RED. Ich pełna lista przedstawia się zaś następująco:

1. Infinity Engine (Baldur’s Gate, Baldur’s Gate II, Icewind Dale, Icewind Dale II, Planescape Torment),
2. Aurora Engine oraz jego podrasowana wersja Electron Engine (Neverwinter Nights, Neverwinter Nights 2, Wiedźmin),
3. Odyssey Engine (Jade Empire, Star Wars: Knights of the Old Republic, Star Wars: Knights of the Old Republic II – The Sith Lords),
4. Eclipse Engine oraz jego podrasowana wersja Lycium Engine (Dragon Age: Początek, Dragon Age II).