Recenzja Final Fantasy XVI - moja ostateczna fantazja o grze wideo

Kraina Valisthea powoli umiera przez czarną plagę rozprzestrzeniającą się w głąb kontynentu. Tereny niezdatne do życia rozszerzają granice, wysysając z ziemi życiodajny eter, będący jednocześnie źródłem magii stanowiącej fundament ludzkiej cywilizacji. Wszystko to wywiera dodatkową presję na pięć królestw zmagających się z aktualnie trwającymi kryzysami – zarówno politycznymi, jak i natury czysto ekonomicznej. Nie potrzeba oka stratega, by dostrzec, że wojna wisi w powietrzu, a wybuch krwawego konfliktu, w którego centrum znajdą się nasi bohaterowie, to tylko kwestia czasu.

Plaga i przekleństwo Matczynych Kryształów

Choć trafiamy do świata bazującego na magii, to jednak ludzie obdarzeni naturalnym talentem do korzystania z niej zostają naznaczeni piętnem przy urodzeniu. Tutejsi nosiciele to osoby o znamieniu na twarzy. Są wyjątkowi, gdyż nie potrzebują kryształów, by stosować magię, jednak nie jest to dar, a przekleństwo. Ich celem jest posługa ludziom czystej krwi. Odarci z godności i podstawowych ludzkich praw sprowadzeni są do okrutnie traktowanych niewolników. Spotkacie ich wiecznie niedożywionych, zamęczonych do stanu bliskiego śmierci lub pełniących na polu walki funkcję mięsa armatniego. Gatunek podludzi, którzy nie tyle znajdują się na samym dnie hierarchii społecznej, co są z niej wręcz otwarcie wykluczeni, gdyż nawet bydło może tu liczyć na więcej szacunku. Natomiast osoby okazujące im miłosierdzie, wsparcie i litość same trafiają na celownik władzy lub kończą martwe. Istnieją jednak jednostki, które pomimo ryzyka dostrzegają tę niesprawiedliwość i decydują się walczyć o lepszą przyszłość.

W tym okrutnym uniwersum funkcjonują jeszcze dominatorzy – wybrańcy mitycznych eikonów potrafiący przybrać postać ogromnych bestii. Ich rola społeczna różni się w zależności od regionu i panującej aktualnie sytuacji politycznej. W jednych zakątkach świata są traktowani jak przeklęte wybryki natury, w innych pełnią funkcję ekonomicznych doradców, a gdzie indziej wielbi się ich niczym świętych obrońców narodu. Kim natomiast w tym świecie jesteśmy my? Zasłużcie na błogosławieństwo Feniksa i odkryjcie to na własną rękę, zapewniam, że warto. Ten zarys to ledwie szkic rozbudowanego lore’u, a skomplikowana sytuacja geopolityczna dynamicznie zmienia się na naszych oczach. Osobista wyprawa Clive’a z czasem staje się czymś znacznie poważniejszym, a wybory przez niego dokonywane mają konsekwencje odczuwalne przez wszystkich mieszkańców kontynentu. Stawka, o jaką przyjdzie nam walczyć, jest znacznie ważniejsza niż życie jednostek.

Final Fantasy XVI na pierwszy rzut oka różni się diametralnie od reszty serii, ale im dłużej grałem, tym więcej dostrzegałem zależności i znajomych elementów z poprzednich odsłon cyklu. Podobnie szeroko zakrojone intrygi polityczne pomiędzy królestwami widywaliśmy już przecież w Vagrant Story, Final Fantasy Tactics, a nawet w Final Fantasy XII. Widać i czuć, że „szesnastka” została stworzona przez prawdziwych uczniów Yasumi Matsuno (czyli twórcy wyżej wspomnianych tytułów), więc natkniecie się na zbliżone do stosowanych przez niego zabiegi – zarówno narracyjne, mocno opierające się na politycznych zawiłościach przedstawionego świata, jak i artystyczne, uderzające w tony pozornie bardziej stonowanego fantasy w średniowiecznych realiach.

Jeśli tęskno Wam za atmosferą gier Matsuno, zapewniam, że poczujecie się jak w domu, a jednocześnie możecie liczyć na trochę świeżości. Bo Final Fantasy jest brutalne i wulgarne jak nigdy wcześniej. Nie unika trudnych tematów, a nawet wykazuje znamiona lekkiej erotyki – akcentuję to, gdyż mowa w końcu o serii w przeszłości mocno cenzurowanej, z której potrafiono usuwać nawet sceny pocałunków. Pod względem panującej atmosfery mrocznego fantasy jest naprawdę odważnie, by nie powiedzieć, że nawet ryzykownie – i dobrze. Doceniam, że twórcy nie boją się pokazywać scen kontrowersyjnych, a niekiedy wręcz szokujących. Na szczęście stosują wspomniane zabiegi z odpowiednim wyczuciem i nie popadają w karykaturalny przesadyzm. To przede wszystkim dojrzała historia z jasno nakreślonymi motywami przewodnimi.

Final Fantasy XVI, Square Enix, 2023

Polityczne knucia, zdrady i osobiste zwady

Tematycznie Final Fantasy XVI potrafi krytykować klasizm, porusza też problematykę faszyzmu, a nawet zahacza o konserwatyzm za sprawą Żelaznego Królestwa bazującego na fikcyjnym ustroju kryształowego tradycjonalizmu. Pełno tu zdrad podyktowanych zarówno osobistymi zachciankami, jak i ambicjami socjopatycznych jednostek celujących w sam szczyt władzy. Wiele z nich to po prostu następstwa czystych i zimnych kalkulacji politycznych. Wszystko to sprawia, że fabuła, nawet gdy biegnie przewidywalnym torem, nieustannie buduje napięcie i nie pozwalała oderwać się od ekranu.

Nie jest też tak, że autorzy naoglądali się po prostu serialowej Gry o tron, choć inspiracje widoczne są gołym okiem i nie będę im ich odmawiał, skoro sami się do nich przyznali. W jednym z wywiadów stwierdzono nawet, że Final Fantasy XVI przypomina cztery pełne sezony amerykańskiego serialu. To doskonałe porównanie, które idealnie odzwierciedla stan faktyczny. Mowa nie tylko o objętości materiału fabularnego, ale i o konstrukcji narracyjnej. Łatwo wyłapać wydarzenia, które w serialu sprawdziłyby się w finale konkretnego sezonu lub jako podbudowa pod przyszłe wątki.

Final Fantasy XVI, Square Enix, 2023

Całe widowisko faktycznie śledzi się niczym potwornie drogi, wystawnie blockbusterowy serial, przy którym trudno oderwać się od pochłaniania kolejnych epizodów i śledzenia intryg. Square Enix faktycznie otwiera się na mainstream i widać, że celuje w szerszą widownię z Zachodu. Robi to jednak umiejętnie, choć przed premierą trudno stwierdzić, czy również efektywnie. Co najważniejsze, ekipa nie rezygnuje z własnej tożsamości, którą szczególnie mocno czuć w drugiej połowie głównego wątku. To w dalszych aktach przygoda zaczyna dużo bardziej przypominać klasyczne Final Fantasy.

I tak jak w serialach – to przede wszystkim aktorzy tutejszego spektaklu sprawiają, że jesteśmy zaangażowani w wir wydarzeń. Świetnie wymyśleni bohaterowie przeżywają i opowiadają drżącym głosem swe osobiste dramaty w tak wiarygodny sposób, że trudno im nie współczuć. Ekspresyjność emocji wybrzmiewa z najdrobniejszych szczegółów malujących się na twarzach, te wszystkie niuanse opracowano z taką pieczołowitością, że łatwo popaść w szczery podziw dla dokonań grafików, a coś takiego nie zdarza mi się często.

Clive’a szybko polubiłem, a wraz z rozwojem wydarzeń jego osoba zyskuje dodatkowe warstwy i nabiera wielowymiarowości. To charyzmatyczny protagonista niepozbawiony ludzkich wad, naznaczony wyraźnie przez los i stopniowo otwierający się na innych. Fenomenalnie zagrany Cid stanowi tutaj wzór do naśladowania, który zmienia światopogląd głównego bohatera, dając mu powody do życia. Torgal rozczula od pierwszej sceny, by następnie przeobrazić się w szlachetnego i potężnego ogara. Również Jill okazała się bohaterką, którą darzyłem bezgraniczną sympatią, a dalsze szczegóły nie są tutaj ważne. Wiedzcie, że cel wędrówki potrafi się zmienić, a w cieniu rozwija się głębsza intryga, zaś w międzyczasie postacie przechodzą złożone wewnętrzne przemiany. Bohaterowie złamani i pozbawieni nadziei potrafią powoli stawać na nogi, podnoszą głowę, by zadośćuczynić wyrządzone krzywdy.

Chodzi mi o to, że nie odczujecie braku standardowej drużyny, gdyż Clive i tak nie działa w pojedynkę. Często współpracuje z innymi, a siłę dają mu ludzie pokładający w nim nadzieję. Dodatkowo nawet totalnie poboczne postacie otrzymują swoje pięć minut sławy i uwagi, więc ciekawych bohaterów nie brakuje. W przypadku antagonistów scenarzyści spisali się wprost kapitalnie. W większości są to ludzie z krwi i kości, z sensowną motywacją działań.

Wielu z nich świadomie jest kreowanych tak, by wzbudzać odrazę i nienawiść, ale zawsze ma to jakieś podłoże. Za niektórymi stoją traumy, za innymi przemawiają osobiste pobudki wymierzone w głównego bohatera, innych napędzają czyste ambicje, lęki lub przekonania polityczne. Część z nich to podatne na manipulację trybiki lub wręcz przeciwnie – furiaci sfrustrowani bezsilnością wobec kontroli ze strony wyżej postawionych. Również oni w trakcie wydarzeń potrafią przejść wiarygodną przemianę, reflektują się lub podświadomie wypierają z siebie osobiste demony i ujawnione prawdy.

Final Fantasy XVI, Square Enix, 2023

„Szesnastka” w zasadzie perfekcyjnie osiąga tym samym to, co dla mnie w tym cyklu najważniejsze – opowiada emocjonalnie i z pasją historię. Pełną smutku i trudów, ale jednocześnie niesamowicie pokrzepiającą. Wśród zepsucia i tragedii znajdziecie chwilę na uśmiech, sceny zabawne, momenty czysto romantyczne i wzruszające do szczerych łez. Za każdym razem, gdy tylko słyszałem aranżację oryginalnego motywu muzycznego serii, czułem, że doświadczam czegoś niezwykłego i dzieje się rzecz magiczna.

To właśnie w wywoływaniu emocji tkwi największa siła scenariusza. Kolejny raz słuchamy nieśmiertelnego i wiecznie aktualnego morału mówiącego o czynieniu świata lepszym miejscem. Jest to opowieść o niezłomności ludzkiego ducha i determinacji niepozwalającej poddać się nam jako gatunkowi, nawet (a raczej przede wszystkim) w obliczu największych klęsk i doświadczanych podłości.