Widziałem Tenet - z kina wyszedłem zmęczony

Naprawdę tęskniłem za porządnymi blockbusterami, przy których towarzyszyłyby mi duża cola oraz karmelowy popcorn. Tenet jawił mi się jako zbawiciel mający wskazać kierunek, w którym powinny podążyć kolejne filmy opóźnione z powodu koronawirusa. Przed seansem nie liczyłem na nic innowacyjnego. Pragnąłem wręcz następnego typowego filmu Christophera Nolana – tak pompatycznego, że aż atrakcyjnego. Liczyłem jedynie na to, że opuszczę imaxową salę w dobrym humorze. Jednak ku mojemu zaskoczeniu seans przyprawił mnie o poważny ból głowy. I to nie dlatego, że miałem do czynienia z jakimś totalnym gniotem. Wręcz przeciwnie, mój umysł poległ w starciu z jednym z najbardziej skomplikowanych filmów akcji ostatnich lat.

Przyszłość do powrotu

Co prawda nikt nie idzie oglądać rozdmuchanych dzieł Krzyśka tylko po to, aby pogapić się bezmyślnie w ekran. Nolan przyzwyczaił nas do tego, że tworzy prawdziwie filozoficzne epopeje, które przy okazji naginają wszelkie zasady fizyki i bezczelnie bawią się motywem czasu. Jego artystyczny styl pozostawał wciąż ten sam, zmieniały się jedynie scenerie, a czasem i gatunki. Interstellar to kosmiczne sci-fi, trylogia Mrocznego rycerza zabiera nas do komiksowego (choć w tym przypadku nieco urealnionego) Gotham City, Dunkierka jest przykładem przejmującego kina wojennego, a Prestiż zaliczyć można do czołówki łapiących za gardło thrillerów. Na papierze są to zupełnie inne produkcje, ale w każdej z nich da się wyczuć ten reżyserski pierwiastek. I działa to wręcz świetnie.

Tenet nie sprawdza się właśnie na gruncie gatunkowym. Mamy bowiem do czynienia z dosyć prostym w założeniach kinem akcji. Grupa bohaterów musi uratować świat przed globalną katastrofą. Na tym samym modelu powstaje większość popularnych filmów superbohaterskich. Samo w sobie nie jest to złe, bowiem ten nieco oklepany motyw można rozwinąć na tysiąc różnych sposobów. Tutaj się tak jednak nie dzieje.

W tym miejscu powinienem chyba choć w lekkim stopniu streścić fabułę, ale już na starcie rodzą się dwa problemy. Z jednej strony nie ma za bardzo o czym gadać, gdyż jest ona banalna – opowiada bowiem o agentach CIA, którzy próbują stawić czoło rosyjskim gangsterom. Z drugiej strony scenariusz opiera się w dużej mierze na złożonym motywie odwrócenia czasu, który bez odpowiedniej wiedzy naukowej potrafi być bardzo niezrozumiały. Wiem na pewno, że część ludzi nauczyła się tak przekształcać przedmioty i otoczenie, aby ich entropia została zaburzona. Umożliwia to parowanie ze sobą dwóch światów – przeszłego i przyszłego. Jeżeli ten drugi zdominuje teraźniejszość, to dojdzie do zagłady ludzkości.

Za dużo Nolana w Nolanie

Christopher Nolan niemalże od początku swojej reżyserskiej kariery lubi pogrywać sobie z czasem, perspektywą i – przede wszystkim – widzem. O tych zapędach najlepiej świadczą chyba Incepcja i Interstellar, których czasem trudne do śledzenia konstrukcje spajane są i zamykane przez emocjonujący, podlewany genialną muzyką Hansa Zimmera finał.

W jednej z początkowych scen filmu wprowadzany w istotę spraw główny bohater słyszy: „Nie próbuj tego zrozumieć, poczuj to”. Te słowa idealnie oddają moje wrażenia związane z obrazami Nolana. Dają też przedsmak tego, co nas czeka w ciągu najbliższych dwóch godzin. Niestety, o ile przy wcześniejszych filmach reżysera bawiłem się świetnie nawet wtedy, gdy gubiłem wątek – bo wciąż mogłem napawać się genialną realizacją i chłonąć płynące z ekranu emocje – tutaj częściej zdarzało mi się zgrzytać zębami.

Nie zrozumcie mnie źle – Tenet to nie jest zły film, ba!, jest bardzo dobry. Nie mogłem jednak nie odnieść wrażenia, że bez tych wszystkich zabaw z czasem otrzymalibyśmy arcyświetne kino szpiegowskie w klasycznym stylu. Nolan, chcąc przebić sam siebie, stworzył po prostu obraz chyba nieco zbyt udziwniony – nawet jak na jego standardy. Niemniej jeśli tęsknisz już za wycieczką do najbliższego multipleksu, lepszej okazji mieć nie będziesz. Kręconych z takim rozmachem imaxową kamerą filmów po prostu nie wypada oglądać na domowym telewizorze.

Michał Ostiak

Nolan stoi więc w rozkroku, ponieważ w szablon typowego akcyjniaka wplątał wielowarstwowe zagadnienie dotyczące tzw. czasowego systemu okrężającego. Nawet nie zdajecie sobie sprawy z tego, jak wielki to paradoks. Każdą scenę nakręcono dwa razy (standardowo i od tyłu), ponadto twórcy siedzieli z dyplomowanymi fizykami i starali się wspólnie zminimalizować liczbę nieścisłości naukowych. Poświęcono naprawdę dużo czasu na to, aby Tenet był logiczny na poziomie światotwórczym. No i co? Pomysł na film został spłycony maksymalnie, gdyż posłużył jedynie do opowiedzenia dość taniej historii o ratowaniu Ziemi. Mocno rozczarowujące.