Creative Assembly
Firma producent
Creative Assembly to istniejące od 1987 roku brytyjskie studio deweloperskie, zajmujące się tworzeniem gier na komputery osobiste, a także konsole i urządzenia mobilne. Od roku 2005 studio jest własnością japońskiego giganta wydawniczego (a wcześniej również producenta konsol), koncernu SEGA. Siedziba firmy zlokalizowana jest w mieście Horsham, w hrabstwie West Sussex, i zatrudnia ok. 300 osób z całego świata. Od stycznia 2009 roku szefem studia jest były pracownik Atari / Infogrames oraz Electronic Arts Tim Heaton, jednak od początku istnienia firmy kluczową postacią w Creative Assembly jest jest założyciel, Tim Ansell.
W początkowym okresie funkcjonowania Creative Assembly zajmowało się głównie portami gier oraz współpracą z innymi, większymi deweloperami (np. studiami EA Sports). W roku 2000, po trzynastu latach istnienia studio wydało swoją pierwszą samodzielną produkcję – Shogun: Total War, które zapoczątkowało bestsellerową serię Total War; od tego czasu zespół kojarzony jest głównie z tą właśnie marką. Tajemnicę sukcesu cyklu stanowi umiejętne połączenie elementów strategii turowej i RTS: z jednej strony bierzemy udział w rozgrywanych w czasie rzeczywistym taktycznych bitwach z udziałem tysięcy jednostek, ale też dbamy o cały szereg innych – politycznych i gospodarczych – aspektów funkcjonowania naszego królestwa. Na przestrzeni lat, w bogatym portfolo Creative Assembly pojawiło się zaledwie kilka produkcji niezwiązanych z marką Total War. Na szczególne wyróżnienie zasługuje wydany w 2014 pierwszoosobowy survival horror Obcy: Izolacja, osadzony w uniwersum słynnej filmowej serii Obcy.
Historia
Początki studia i pierwsze własne produkcje
Studio Creative Assembly zostało założone 18 sierpnia 1987 roku z inicjatywy Tima Ansella, mającego za sobą doświadczenia programistyczne na komputerach Amstrad CPC, Commodore 64 i Atari 800. Pierwsze dokonania studia, będące najczęściej dziełem samego Ansella, stanowiły porty gier przeznaczonych na komputery Amiga na system DOS, a wśród przeniesionych w ten sposób tytułów wyróżnić warto takie gry, jak Stunt Car Racer oraz Shadow of the Beast firmy Psygnosis. W 1993 roku Creative Assembly nawiązało współpracę z koncernem Electronic Arts i w kolejnych latach współpracowało z nim przy tworzeniu gier sportowych firmowanych marką EA Sports. Wśród nich znalazły się m.in. pierwsze odsłony serii FIFA, a także produkcje poświęcone rugby, krykietowi czy futbolowi australijskiemu. Pod koniec lat 90. ubiegłego wieku Ansell postanowił zrobić krok do przodu i zająć się tworzeniem własnych gier. W efekcie podjętych działań, ekipa studia w krótkim czasie znacząco się rozrosła, a funkcję szefa Creative Assembly objął Michael Simpson.
Dzięki kilkuletniej współpracy z EA studio dysponowało wystarczającym budżetem, aby w 1999 roku rozpocząć wreszcie pracę nad własnym projektem. Okazała się nim wydana w połowie następnego roku gra Shogun: Total War, łącząca elementy turówki i strategii czasu rzeczywistego. Debiut Creative Assembly spotkał się z bardzo ciepłym przyjęciem zarówno krytyki, jak i samych graczy, a odpowiedzialny za ścieżkę dźwiękową do gry Jeff van Dyck uhonorowany został nagrodami EMMA oraz BAFTA. Po wydaniu dodatku zatytułowanego The Mongol Invasion, studio zakończyło współpracę z koncernem Electronic Arts, podpisując umowę z firmą Activision (obecnie Activision Blizzard). Pod jej szyldem na rynku ukazały się dwie kolejne odsłony cyklu: Medieval: Total War (2002) oraz bazujący na ulepszonym silniku graficznym Rome: Total War (2004); obie doczekały się oficjalnych dodatków i przebiły swą popularnością poprzedniczkę. Creative Assembly wyróżniony został nagrodą najlepszego dewelopera 2002 roku, a dwa lata później Jeff van Dyck doczekał się kolejnej nominacji do nagrody BAFTA.
Przejęcie przez firmę SEGA
W obliczu spekulacji, jakoby firma Activision zamierzała przejąć studio Creative Assembly, do rywalizacji włączył się japoński koncern SEGA, który w marcu 2005 roku nabył brytyjskiego dewelopera wraz z prawami do stworzonych przez niego uprzednio gier. Pierwszymi tytułami, jakie ukazały się pod szyldem nowego wydawcy, były dwa dodatki do Rome: Total War, a także przygodowa gra akcji Spartan: Total Warrior, będąca konsolowym debiutem studia. W roku 2006 Creative Assembly powrócił z kolejną odsłoną swej flagowej serii, czyli Medieval II: Total War. Gra nie zebrała już tak dobrych recenzji jak jej poprzedniczki, wskutek czego studio postanowiło na jakiś czas odpocząć od rozwijania marki i w latach 2008-2009 zaprezentowało dwa całkiem nowe tytuły: trzecioosobową grę akcji Viking: Battle for Asgard oraz niekonwencjonalną strategię czasu rzeczywistego Stormrise. W międzyczasie firma SEGA utworzyła australijski oddział studia, który zajął się portem trzech klasycznych odsłon serii Sonic na potrzeby kompilacji Sonic Classic Collection.
Po krótkiej przerwie, marka Total War powróciła ze zdwojoną siłą, a w latach 2009-2013 Creative Assembly przygotowało aż cztery kolejne jej odsłony, czyli Empire: Total War, Napoleon: Total War, Total War: Shogun 2 oraz Total War: Rome II. Pierwsza z nich zebrała w serwisie metacritic jedne z najwyższych ocen w historii serii (tj. 90 pkt.), zaś ostatnia – głównie ze względu na liczne problemy techniczne – jedne z najgorszych (tj. 76 pkt.). Począwszy od roku 2011 zmieniono konstrukcję tytułów cyklu i przeniesiono frazę Total War na początek, by lepiej wyeksponować markę. Rok później pojawiła się pierwsza odsłona pobocznej miniserii Total War Battles, będąca zarazem pierwszą w dziejach firmy produkcją przeznaczoną na popularne urządzenia mobilne. W kwietniu 2013 roku ogłoszono, że SEGA Studios Australia (znane wcześniej jako Creative Assembly Australia) zostaje zamknięte.
Seria triumfów
W październiku 2014 roku Creative Assembly zaprezentowało pierwszą od pięciu lat nową markę – utrzymaną w klimacie survival horroru pierwszoosobową grę akcji Obcy: Izolacja, osadzoną w uniwersum słynnej filmowej serii science fiction Obcy. Produkcja spotkała się z ciepłym przyjęciem i doczekała się kilku dużych dodatków DLC. Creative Assembly nie zamierzało jednak rezygnować z odcinania kolejnych kuponów od swej flagowej serii, wydając w roku 2015 jej kolejną odsłonę, Total War: Attila. Rok później na rynku ukazała się bazująca na należącym do firmy Games Workshop popularnym uniwersum Warhammera gra Total War: Warhammer, będąca pierwszą częścią planowanej trylogii. Produkcja wniosła powiew świeżości w skostniałą już nieco markę, przenosząc znane mechanizmy serii w niewykorzystywane dotąd przez brytyjskich deweloperów realia fantasy. W tym samym roku Creative Assembly zaprezentowało drugą część miniserii Total War Battles, która, ponownie jak poprzedniczka, trafiła na komputery PC oraz urządzenia mobilne – choć tym razem w kontrowersyjnym modelu free-to-play.
Rok 2017 przyniósł twórcom z Creative Assembly nowe wyzwania. Na rynku zadebiutowała bowiem finalna wersja kolejnej gry free-to-play o nazwie Total War: Arena, będąca wykorzystującym elementy słynnej marki połączeniem strategii RTS z grą MOBA (Multiplayer Online Battle Arena). W tym samym roku firma odnotowała też kolejny „skok w bok”, przygotowując we współpracy ze studiem 343Industries grę Halo Wars 2, będącą kontynuacją wydanej w 2009 roku wyłącznie na konsolach firmy Microsoft gry strategicznej, osadzonej w uniwersum słynnej serii Halo. Opisywana produkcja jest pierwszą od roku 2005 grą Creative Assembly opracowaną nie dla koncernu SEGA. Niedługo później do sprzedaży trafiła druga odsłona cyklu Total War: Warhammer, która w następnych miesiącach doczekała się szeregu dodatków.
W lutym 2018 roku serwery gry Total War: Arena zostały wyłączone, a uczestnicy jej beta-testów otrzymali od deweloperów rozmaite nagrody pocieszenia w postaci dodatków do innych gier ich autorstwa. W maju z kolei zadebiutował spin-off serii Total War pod tytułem Thrones of Britannia, który zabrał graczy na Wyspy Brytyjskie z IX wieku naszej ery.
Na nowego, pełnoprawnego Total War fani musieli poczekać do maja 2019 roku, kiedy to na sklepowych półkach pojawiła się gra Total War: Three Kingdoms; jej akcję osadzono w starożytnych Chinach, w tak zwanej Epoce Trzech Królestw. Ponadto rok 2019 przyniósł premiery dwóch dodatków do Rome: Total War, czyli Alexander oraz Barbarian Invasion, na urządzeniach mobilnych z systemem Android, a także debiut gry Obcy: Izolacja na konsoli Nintendo Switch. Poza tym Total War: Three Kingdoms doczekało się pierwszego rozszerzenia w postaci Eight Princes. Dwa następne rozbudowane add-ony pojawiły się natomiast w roku 2020; mowa o wydanym w styczniu Mandate of Heaven oraz A World Betrayed, którego premiera odbyła się w marcu.
W 2020 roku seria spin-offów cyklu Total War, pod tytułem Total War Saga, otrzymała drugą odsłonę. Mowa o grze Total War Saga: Troy, w której twórcy pozwolili nam wziąć udział w tak zwanej wojnie trojańskiej. Produkcja zadebiutowała na komputerach osobistych (a dokładnie – na platformie Epic Games Store) 13 sierpnia i przez pierwsze 24 godziny od premiery była dostępna za darmo; sprawiło to, że w ciągu doby trafiła w ręce 7,5 mln graczy. Później Creative Assembly przygotowało jeszcze dwa rozszerzenia do Total War: Three Kingdoms: The Furious Wild oraz Fates Divided.
W marcu 2021 roku zapowiedziano natomiast grę Total War: Rome Remastered, czyli zremasterowaną wersję kultowej strategii wydanej w 2004 roku. Gra trafiła do sprzedaży 29 kwietnia, w towarzystwie pozytywnych recenzji. Z tych ostatnich wynikało, że choć jej pierwowzór miał wówczas na karku kilkanaście lat, ostatecznie nie najgorzej zniósł próbę czasu. Liczne usprawnienia (nie tylko graficzne) wprowadzone przez deweloperów uczyniły ten remaster łakomym kąskiem zarówno dla zaprawionych w bojach graczy, którzy zjedli zęby na oryginale, jak i dla osób, które dotychczas nie miały z nim styczności. Ponadto w 2021 roku Creative Assembly opracowało pierwsze duże rozszerzenie do gry Total War Saga: Troy, zatytułowane Mythos. Rok 2022 przyniósł natomiast premierę długo wyczekiwanej gry Total War: Warhammer III. Produkcja doczekała się ciepłego przyjęcia ze strony graczy („w większości pozytywne” recenzje na platformie Steam) i recenzentów (według serwisu Metacritic, średnia ocen przyznanych jej przez branżowe media wynosiła 85/100). Tytuł odniósł sukces komercyjny, toteż deweloperzy mogli spokojnie pracować nad jej rozwojem. Po kilku mniejszych DLC, w kwietniu 2023 roku przyszedł czas na pierwsze duże rozszerzenie do tej pozycji, zatytułowane Forge of the Chaos Dwarfs.
„Zadyszka” i próby powrotu do formy
W międzyczasie, bo w czerwcu 2022 roku, Creative Assembly zapowiedziało swoje nowe (i nietypowe jak na to studio) dzieło, o którym nieoficjalnie mówiło się jeszcze w 2017 roku. Mowa o sieciowej strzelance FPP pod tytułem Hyenas, pozwalającej graczom wcielić się w tytułowych bohaterów rywalizując o łupy, której oprawę graficzną utrzymano w niepoważnej, kolorowej stylistyce. Zapowiedź nie spotkała się z pozytywnym odzewem graczy, którzy najwyraźniej oczekiwali czegoś innego od autorów Obcego: Izolacji. W związku z powyższym można było wątpić w powodzenie ambitnych planów firmy Sega, zgodnie z którymi projekt miał przynieść 900 mln dolarów przychodu. Jak się okazało, ostatecznie zwątpiła w nie również sama Sega, która pod koniec września 2023 roku oficjalnie zakomunikowała, że omawiany projekt został anulowany. Na domiar złego niedługo później wyszło na jaw, że Creative Assembly zostanie dotknięte cięciami budżetowymi, które mogą doprowadzić do zwolnień. Studio zapewniało jednak, że zostanie zrobione wszystko, by pracę straciło jak najmniej członków zespołu; jednym z rozwiązań miało być na przykład przeniesienie ich do innych oddziałów.
Niemniej Creative Assembly miało w rękawie jeszcze jednego potencjalnego asa. Mowa o następnej odsłonie cyklu Total War, zatytułowanej Total War: Pharaoh. Produkcja została zapowiedziana w maju 2023 roku, zaś na komputery osobiste trafiła 11 października. Niestety już pierwsze recenzje wskazywały na to, że studio najwyraźniej wychodzi z formy. Co prawda produkcja doczekała się dość ciepłego przyjęcia ze strony branżowych krytyków, jednak średnia ocen na poziomie 75/100 (według serwisu Metacritic) zdecydowanie nie była tym, do czego cykl Total War przyzwyczaił fanów. Gracze nie byli bardziej łaskawi dla tego tytułu, o czym świadczyły „mieszane” opinie na platformie Steam. Na domiar złego pozycja nie cieszyła się szczególnie dużą popularnością.
W następnych dniach, tygodniach i miesiącach zarówno samo Creative Assembly, jak i firma Sega, zaczęły pracować nad uporaniem się z kryzysem. Najpierw ogłoszono, że opisywany zespół będzie mógł skoncentrować się na tym, co potrafi najlepiej, czyli na tworzeniu gier strategicznych, toteż nie będzie już rozpraszany projektami reprezentującymi inne gatunki (jak nieszczęsne Hyenas). Później sami deweloperzy przeprosili swoich fanów, a cena gry Total War: Pharaoh została obniżona niemal o połowę. Kolejnym znakiem dobrej woli twórców i wydawców była darmowa aktualizacja pod tytułem High Tide, wydana pod koniec stycznia 2024 roku, która początkowo była planowana jako płatne DLC.
Następne kroki w kierunku poprawy relacji z graczami obejmowały wypuszczenie aktualizacji 4.2, która wprowadzała nową zawartość do gry Total War: Warhammer III, a także podzielenie kolejnego rozszerzenia do tej produkcji, czyli Thrones of Decay, na trzy części. Ta pierwsza była swego rodzaju rekompensatą za skromny dodatek Shadows of Change, natomiast dzięki drugiemu z wymienionych zabiegów gracze mieli zyskać możliwość nabycia tylko tej zawartości, która ich interesowała.
Zmiany w polityce studia nie uchroniły go jednak przed masowymi zwolnieniami, którymi zostało ono dotknięte pod koniec marca 2024 roku. Wśród 240 pracowników firmy Sega, którzy musieli pożegnać się z pracą, większość mieli stanowić właśnie członkowie ekipy Creative Assembly.
