Nauka jazdy | Xpand Rally poradnik Xpand Rally

Ostatnia aktualizacja: 18 października 2019

Podsterowność i nadsterowność

Podsterowność i nadsterowność to problemy, których geneza tkwi w rozłożeniu siły odśrodkowej na kołach samochodu podczas zakrętu. W układzie idealnym (a w przyrodzie takowe nie istnieją) siła ta powinna rozłożyć się równomiernie na koła przednie i tylne. Podsterowność to sytuacja, w której większa siła działa na koła przednie, co spowoduje utracenie przez nie przyczepności szybciej niż przez koła tylne. W praktyce choćbyśmy nie wiem jak kręcili kierownicą, koła przednie nie będą nas chciały wprowadzić z skręt. W sytuacji odwrotnej, gdy siła większa zadziała na tylne koła i to one utracą przyczepność jako pierwsze, nasz samochód będzie dążył do obrócenia się wokół osi przednich kół - podatność na takie zachowanie nosi nazwę nadsterowności.

Pamiętajmy, iż podsterowność jest trochę mniej szkodliwa niż nadsterowność. Aby opanować podsterowność wystarczy zwolnić przed wejściem w zakręt, nadsterowność zaś to ciągłą walka z autem, które z uporem maniaka chce przekręcić się wokół osi przednich kół.

Jak opanować nadsterowność? Czyli moment, w którym koła tylne tracą przyczepność, przednie mają więcej przyczepności, a w efekcie tył samochodu zostaje wyrzucony na zewnątrz, obracając auto wokół osi przednich kół. Przeanalizujmy sprawę przy skręcie w prawo. Prócz odpowiedniego sterowania kierownicą, nie obejdzie się bez umiejętnego używania pedału gazu, to jednak uzależnione jest od tego czy kierujemy samochodem z napędem na przednie [FWD], tylne [RWD], czy wszystkie koła [AWD]. Zawsze jednak sposób kręcenia kierownicą jest identyczny. Przednie koła samochodu musimy ustawić w stronę, w które chcemy jechać. Jeżeli więc przód samochodu jest skierowany o 45 stopni za bardzo w prawą stronę, należy skierować (skontrować) przednie koła o 45 stopni w lewo - patrz #1 (w teorii) i #2 (w praktyce).

Warto jeszcze wspomnieć, jakie zachowanie naraża nas na nadsterowność. Otóż, występuje ono, gdy podczas pokonywania zakrętu zbyt mocno dociśniemy pedał gazu. Tylne koła tracą wówczas przyczepność, a samochód znosi na zewnętrzną stronę zakrętu.

Dużo więcej sposobów jest na walkę z podsterownością, z którą w XR spotykamy się bardzo często. Przypomnijmy, iż mówimy o memencie, w którym przednie koła tracą przyczepność podczas zakrętu, co powoduje, iż samochód jedzie prosto, bądź bardzo niechętnie skręca. Pierwszy sposób na ten mankament to pozostawienie kierownicy skręconej tak jak dotychczas i pozwolenie autu na wytracenie prędkości, schodząc do szybkość, na której uzyskamy przyczepność. Przy czym należy pamiętać, iż przednie koła szybciej złapią przyczepność, im są mniej skręcone. Bardzo uważnym należy być przy używaniu hamulca, który w takiej sytuacji może spowodować jeszcze większe nasilenie się podstereowności. Istnieje w tym momencie jeszcze jedno niebezpieczeństwo. Gdy koła przednie złapią już przyczepność, podsterowność, którą właśnie opanowaliśmy, może zamienić się w nadsterowność spowodowaną nagłą zmianą kierunku. Aby tego uniknąć, należy pamiętać, iż w momencie złapania przyczepności przez przednie koła, auto "wyrwie się" w tą stronę, w którą są one skręcone, nie należy więc dodatkowo dokręcać kierownicy, gdy auto wyjeżdża na zewnętrzną stronę zakrętu.

Pamiętajmy także, iż jeżeli skręcamy kierownicą, a auto nie reaguje na to, powinniśmy ją wyprostować, a nie kręcić dalej. Głównie chodzi o to, iż nadsterowność można pokonać, poprzez wyprostowanie kół, w celu uzyskania ich przyczepności, a następnie skręceniu ich na tyle, aby przejechać zakręt na granicy ich przyczepności, co powinno dać dużą sterowność.

Ostatni sposób na podsterownością to wejście w nadsterowność. Można tego dokonać za pomocą hamulca ręcznego. Używając go blokujemy tylne koła, co spowoduje większą przyczepność kół przednich od tylnych. Po wprowadzeniu auto w nadsterowność, możemy je trochę łatwiej kontrolować.

A w jaki sposób narażamy się na podsterowność? Otóż występuje to przy próbie zbyt szybkiego pokonywania zakrętu. Koła przednie tracąc przyczepność, a przód samochodu zostaje znoszony na zewnętrzną stronę zakrętu.

Poślizg kontrolowany, to w przeciwieństwie do zachowań niekontrolowanych, "manewr" podczas którego mamy spore możliwości opanowania auta. Jest to dość trudny sposób pokonywania zakrętów, jednak odpowiednio użyty daje efektowny i efektywny rezultat.

W tego typu manewrach najlepiej nadają się auta z napędem na tylną oś, gdyż wykazują one największą nadsterowność oraz podatność do poślizgu. W autach przednio napędowych poślizgi ograniczają się do zaciągnięcia hamulcem ręcznym czy ustawianiu samochodu bokiem za pomocą hamowania lewą nogą. Co zaś tyczy się samochodów z napędem na wszystkie koła, to potrafią one jeździć dynamiczniej od przednio napędowych, wymagają jednak dużej mocy silnika i ogromnych umiejętności kierowcy.

Hamowanie

Pulsacyjne hamowanie pozwala na jednoczesne zmniejszanie prędkości (podczas wciskania pedału hamulca) i sterowaniu autem (podczas puszczenia jego puszczania). Jeżeli wciśniemy hamulec i będziemy go tak trzymać, pamiętajmy, iż tracimy możliwość wystarczającej kontroli nad autem. Odradzam także zwiększanie siły hamowania na przedniej osi, co praktycznie uniemożliwia swobodne wchodzenie w zakręty.