Crusader Kings 3: Pierwsze kroki Crusader Kings 3 poradnik, najlepsze porady

Jeśli jest to Twoje pierwsze podejście do serii Crusader Kings 3 czeka na Ciebie cała masa informacji do przyswojenia i mnóstwo pułapek które mogę zrujnować Twoją pierwszą rozgrywkę. Dlatego też w tej części rozdziału I omówimy dokładnie co powinieneś zrobić zanim pierwszy raz uruchomisz upływ czasu i jak powinny wyglądać Twoje pierwsze kroki w grze. W tym celu rozpoczniemy zabawę w roku 1066, jako władca królestwa Polski - Bolesław II Śmiały. To bardzo ciekawa lokacja startowa, która po za rodzimym klimatem oferuje możliwość zapoznania się z większością mechanik gry oraz specyfiką zarządzania średnie wielkości, feudalnym królestwem. Pamiętaj jednak, że zaczynając nową grę możesz trafić na nieco inne warunki. Statystyki części postaci są przy każdej nowej rozgrywce losowane, co oznacza, że niektóre z omawianych tu problemów mogą u Ciebie nie wystąpić albo mieć nieco inny charakter. Na tej stronie zobaczysz więc na przykładzie, na jakie sprawy należy w pierwszej kolejności zwrócić uwagę. Bez zbędnego przedłużania, bierzmy się do roboty!

W menu głównym wybierz opcję New Game, a następnie kliknij przycisk Play as any Ruler in 1066, znajdujący się w lewym dolnym rogu ekranu. Na mapie znajdź Polskę a następnie kliknij na jej terytorium. Po lewej stronie zobaczysz podgląd postaci króla Bolesława II Śmiałego. Grę rozpoczniemy na normalnym poziomie trudności, bez wprowadzania zmian w zasadach rozgrywki, dlatego możesz od razu kliknąć Play.

Każda nowa rozgrywka rozpoczyna się w trybie aktywnej pauzy, tak abyś spokojnie mógł zapoznać się z sytuacją. Tak naprawdę jest bardzo wiele spraw którymi należy się zająć zanim pierwszy raz uruchomisz upływ czasu. Zacznijmy od bliższego zapoznania się z postacią naszego władcy. Kliknij w model władcy znajdujący się w lewym dolnym rogu ekranu.

Po lewej stronie zobaczysz okno podglądu postaci, które zostało dość dokładnie opisane na stronie dotyczącej interfejsu użytkownika. Jak się okazuje Bolesław ma 24 lata (1), a zestaw jego cech i statystyk wskazuje (2), że jest on przede wszystkim dobrym dowódcą wojskowym.

Masz już małżonkę (1), jednak nie masz dzieci (2), przez co Twoim prawowitym dziedzicem jest Twój brat (3) - Książe Władysław z Kujaw. Oznacza to, że w razie śmierci Bolesława tytuł królewski pozostanie w Twojej dynastii, dzięki czemu będziesz mógł kontynuować grę.

Mimo to kwestia następstwa tronu wymaga stałej uwagi, dla tego warto dodać Księcia Władysława do grona obserwowanych postaci. W tym celu kliknij lewym przyciskiem myszy na jego portret, a następnie wybierz ikonę pineski z rozwijanego menu.

Od tej pory, Twój brat i następca będzie widoczny w Outlinerze znajdującym się w prawym górnym rogu ekranu, jak również otrzymasz powiadomienie w razie jego śmierci.

Przyjrzyjmy się teraz samemu królestwu. W tym celu otwórz okno zarządzania królestwem (1). Twój główny tytuł to Królestwo Polski (2) - składa się ono z 37 hrabstw i posiada feudalny typ rządów. Sam dysponujesz 4 hrabstwami (3), z których jedno położone jest w Księstwie Małopolskim a pozostałe na terenie księstwa Górnego Śląska.

Przejdźmy teraz do zakładki Vassals (1) aby sprawdzić Twoich bezpośrednich wasali. Jak widzisz, masz w sumie 14 wasali przy czym każdy z nich, ma niewielki bonus do opinii na Twój temat (2). Najpotężniejsi wasale oznaczeni są czerwonym napisem Powerful Vassal (3) - tego typu postacie powinieneś zawsze mieć na oku. Pierwszy z nich, książę Włost z Górnego Śląska, ma do Ciebie ewidentnie negatywny stosunek (4). Aby sprawdzić w czym leży problem, proponuję kliknąć w jego portret.

Sprawdzając wybranego wasala, po lewej stronie zobaczysz jego okno postaci, jak również zmieni się nieco widok mapy głównej. Cały kraj otoczony jest teraz niebieską linią, natomiast w jego wnętrzu możesz zobaczyć faktyczny podział terytorialny. Jak widzisz, Ty (ziemie oznaczone jako Poland) i Twój brat (Kuyavia) posiadacie dość duże domeny i jesteście otoczeni przez pomniejszych wasali z tytułami hrabiowskimi. Wyjątkiem jest oczywiście książę Górnego Śląska, który jako jedyny posiada dużą domenę. Pod jego modelem zobaczysz wskaźnik opinii (1), po najechaniu na niego kursorem wyświetlona zostanie lista spraw, które mają na nią wpływ (2). Okazuję się, że książę Włost chciałby kontrolować sześć hrabstw, które nie należą do niego i z tego powodu jest niezwykle niezadowolony.

Skoro wiemy już czego domaga się Twój najpotężniejszy wasal, warto zastanowić się dlaczego ma akurat takie ambicje. Jeśli sprawdzisz listę tytułów księcia (1) okaże się, że posiada on nie jeden, a dwa tytuły książęce - odpowiednio dla Dolnego i Górnego Śląska. Warto więc sprawdzić jakie terytoria prawnie przynależą do wspomnianych tytułów. W tym celu uruchom odpowiedni tryb mapy (2), pokazujący ziemie de jure. Wygląda na to, że książę Włost w pełni kontroluje tereny Dolnego Śląska, jednak nie ma żadnej władzy nad Górnym Śląskiem, choć posiada odpowiedni tytuł książęcy. Z tej sytuacji jest kilka wyjść, na tym etapie jednak najważniejsze, że udało się poprawnie zdiagnozować problem. Proponuję więc kontynuować przegląd królestwa.

Kolejną ważną kwestią która wymaga Twojej uwagi, jest inspekcja Rady Królewskiej. Po otwarciu odpowiedniego okna (1) zobaczysz swoich doradców i ich statystyki. Na uwagę zasługuje przede wszystkim Twój Mistrz Szpiegów (2), który posiada statystykę intryg (3) równą 4. To niezbyt dobra sytuacja z dwóch powodów. Po pierwsze to po prostu bardzo słaby wynik i jednocześnie bardzo ważne stanowisko. Z taką statystyką, Twój Mistrz Szpiegów może zwyczajnie nie być w stanie wykryć na czas wrogiej intrygi, co w skrajnym przypadku będzie kosztować Cię życie. Po drugie funkcję tą sprawuje nie kto inny jak Twój brat, książę Władysław z Kujaw. Mając na uwadze opozycję w osobie księcia Włosta, nie powinieneś zrażać do siebie swojego największego sojusznika, a zarazem dziedzica, poprzez pozbawienie go stanowiska w Radzie. Co gorsza, sam książę Górnego Śląska również zasiada w Radzie, więc nie będziesz w stanie poprawić z nim relacji oferując prestiżowe stanowisko królewskiego doradcy. Mamy więc kolejny problem do rozwiązania. Na koniec warto zwrócić uwagę na postać Marszałka (4). Funkcję tą sprawuje hrabia Tatomir z Sandomierza, który ma bardzo dobre statystyki. Takie postacie również warto mieć na oku, i w razie potrzeby, po swojej stronie. Stąd warto zastanowić się nad poprawą relacji z Tatomirem.

Pora zająć się sprawami międzynarodowymi. Jeśli oddalisz nieco widok mapy, łatwo zauważysz, że otacza Cię trzech silnych sąsiadów: od wschodu Ruś (Ruthenia), od południa Węgry (Hungary) i od zachodu Święte Cesarstwo Rzymskie (Holy Roman Empire). Na północy znajdują się natomiast dwa mniejsze księstwa: Pomorza i Prus. To właśnie na nich powinieneś skupić swoją uwagę w pierwszej kolejności.

Wynika to nie tylko z rozmiaru północnych księstw ale przede wszystkim z panującej tam religii. Po zmianie trybu mapy na widok religii, możesz zaobserwować, że praktycznie w całej Europa Zachodnia, w tym w Świętym Cesarstwie Rzymskim, panuje religia chrześcijańska w obrządku katolickim. Sytuacja wygląda podobnie na dużej części Bałkanów, co dotyczy również Królestwa Węgier. Ruś natomiast przyjęła prawosławie, co oznacza, że wszyscy Twoi potężni sąsiedzi, to chrześcijanie. Ma to znaczenie w kontekście przyszłej ekspansji, gdyż Twoje królestwo również jest chrześcijańskie, a wypowiedzenie wojny w obrębię własnej religii jest nieco trudniejsze niż atak na pogan. Rzecz w tym, że północne księstwa wciąż wyznają lokalne religie pogańskie, co daje Ci możliwość szerzenia tam wiary chrześcijańskiej za pomocą militarnych środków perswazji.

Skoro jesteśmy przy temacie religii, warto zainteresować się również kwestią kultury. W Crusader Kings 3 rozwój technologii w Twoim królestwie jest ściśle związany z panującą w nim kulturą. Jako, że kultura jest pojęciem szerszym niż królestwo, to nie zawsze będziesz miał bezpośredni wpływ na rozwój technologii, jednak o tym dowiesz się więcej z rozdziału poświęconego zarządzaniu królestwem. Na ten moment proponuję po prostu otworzyć okno kultury, za pomocą ikony świecy w lewym dolnym rogu ekranu.

Jak widzisz w roku 1066 sytuacja kulturowa jest dość jasna - na całym obszarze Twojego królestwa panuje jednolita kultura polska. To bardzo dobra wiadomość, gdyż oznacza, że możesz bezpośrednio decydować o tym jaka technologia będzie w następnej kolejności rozwijana. Na ten moment rozwijana jest technologia Battlements, co możesz sprawdzić za pomocą menu po lewej stronie. To całkiem dobra opcja, gdyż pozwoli Ci w przyszłości rozbudować umocnienia obronne w Twoich osadach. Dla tego też na ten moment nie musisz tu nic zmieniać, warto jednak przejrzeć również inne dostępne opcje aby zaplanować ewentualny rozwój w przyszłości.

Po szybkim przeglądzie sytuacji wiesz już, że grasz relatywnie młodym i wojowniczym władcą. Nie masz co prawda syna, ale masz żonę, co daje dobre perspektywy w kontekście dziedziczenia. Sytuację wewnętrzną komplikuje jeden potężny wasal, z zestawem niewygodnych roszczeń, a w dalszej perspektywie czeka Cię prawdopodobnie ekspansja na północ. Czas najwyższy podjąć pierwsze konkretne działania. Proponuję zacząć od rozwoju postaci Bolesława.

Pomarańczowa ikona z trzema strzałkami pozwala na otwarcie okna stylu życia

Masz do wyboru 5 ścieżek rozwoju. Swoją decyzję zawsze warto opierać o statystyki postaci, dla tego dla Bolesława dobrym wyborem będzie ścieżka militarna.

Skoro Twoja postać jest utalentowana militarnie, naturalnym wyborem wydaje się właśnie wojskowa ścieżka rozwoju. Do wyboru masz trzy drzewka umiejętności, z których pierwsze (1) skupia się na dowodzeniu armią, drugie (2) na bezpieczeństwie wewnętrznym, natomiast trzecie (3) na walce bezpośredniej. W zasadzie na każdym z nich znajdziesz coś ciekawego, jednak początkowo proponowałbym zacząć od rozwoju umiejętności walki bezpośredniej. Na tej ścieżce Bolesław ma już odblokowane niektóre perki, co pomoże Ci szybciej skompletować całe drzewko i osiągnąć maksymalne korzyści. W tym celu wybierz kartę Chivalry Focuse (4), po lewej stronie okna. Twój wybór zwiększy możliwości Bolesława w zakresie walki wręcz, a w dalszej części rozgrywki pozwoli rozwijać je jeszcze bardziej, poprzez zakup kolejnych usprawnień na odpowiednim drzewku umiejętności. Więcej na temat rozwoju postaci znajdziesz w kolejnych rozdziałach.

Czas zająć się sprawą dziedziczenia tronu. W tym celu otwórz okno zarządzania królestwem (1), a następnie zakładkę sukcesji (2). Obowiązujące w Twoim królestwie prawo dziedziczenia (3 - partition) stanowi, że wszystkie Twoje tytuły zostaną po Twojej śmierci podzielone równo, pomiędzy Twoje dzieci. Ponadto, prawowitym dziedzicem może być jedynie męski potomek (4). Nie ma w tym nic niezwykłego i na ten moment nie możesz też nic z tym zrobić, ale warto być Tego świadomym.

Dużo poważniejszym problemem w kontekście dziedziczenia jest fakt, że Bolesław nie ma dzieci. Pozwolę sobie w tym miejscu nie wyjaśniać skąd się biorą dzieci, zamiast tego od razu zaproponuję poprawę relacji z królową Wszesławą - żoną Bolesława. W tym celu otwórz jej kartę postaci a następnie kliknij prawym przyciskiem myszy na jej wizerunku (1). Z rozwijanego menu wybierz zakładkę more (2), dzięki czemu zobaczysz wszystkie aktualnie dostępne opcje działania. Tak naprawdę wszystkie dostępne intrygi pomogą poprawić Twoje relacje z żoną, jednak najbardziej obiecująca, pod kontem prokreacji, wydaje się próba uwiedzenia jej (3).

W następnej kolejności zajmiemy się uporządkowaniem sytuacji w Twojej Radzie. Twój brat - Książe Władysław, zdecydowanie nie powinien pełnić funkcji Mistrza Szpiegów. Aby więc sprawdzić jakie masz opcje wyboru kliknij w ikonę dwóch strzałek (1), znajdującą się nad jego portretem. Spowoduje to wyświetlenie listy potencjalnych kandydatów, których możesz posortować po umiejętności intryg (2). Okazuje się, że Twój zarządca, Hrabia Michał z Gniezna (3) posiada tą umiejętność na poziomie 20. Jako że Hrabia pełni jednocześnie funkcje zarządcy w Radzie, możesz po prostu zamienić (4) obydwu panów miejscami.

Dzięki temu nie pozbawisz brata stanowiska w Radzie, a jednocześnie ograniczysz szkody jakie może tam wyrządzić. Niestety, jest on równie słabym zarządcą co szpiegiem, przez co zapewne i na tym stanowisku czekają go różne wpadki. Rzecz w tym, że mając silną opozycję w kraju, warto mieć równie silny kontrwywiad.

Ostatnią kwestią dotyczącą Rady, jest przypisanie zadań dla poszczególnych stanowisk. Na tą chwilę sytuacja w kraju wydaje się bardzo stabilna, dzięki czemu większość opcji możesz pozostawić bez zmian. Warto jednak poprosić Twoją partnerkę o nieco bardziej konkretną pomoc. Ma ona bowiem całkiem wysoko rozwinięte umiejętności militarne i jeśli poprosisz aby tymi właśnie kwestiami się zajęła, otrzymasz spory bonus w tym obszarze. W tym celu kliknij w przycisk z dwiema strzałkami pod jej portretem (1), a następnie wybierz stosowną opcję w liście rozwijanej (2).

Na samym końcu warto załatwić jeszcze kilka spraw personalnych. Jak już wiesz, masz w swojej domenie silną opozycję w postaci Księcia Włosta. Jest też kilku pomniejszych wasali, którzy ze względu na swoje umiejętności są godni Twojej uwagi. Warto również poświęcić kilka chwil Twojemu niezbyt rozgarniętemu bratu. To właśnie na jego przykładzie zobaczysz jak przenosić tytuły i w ten sposób wpływać na relacje ze swoimi wasalami.

Wiesz już jak sprawdzić co wpływa na opinie postaci niezależnych o Tobie, gdyż robiłeś to już w przypadku Księcia Włosta. Okazuje się, że Twój brat chciałby mieć kontrolę nad hrabstwem Wieluń gdyż wchodzi ono w skład jego ziem de jure. Jeśli znajdziesz i zaznaczysz na mapie Wieluń zauważysz, że rządzi nim niejaki Lutosław który jest Twoim bezpośrednim wasalem. Jako że Lutosław jest Hrabiom a Władysław Księciem, możesz przekazać tego wasala swojemu bratu, co zaspokoi jego ambicje i znacznie poprawi wasze relacje.

W tym celu otwórz menu kontekstowe dla postaci Twojego brata, a następnie wybierz opcję Grand Vassal (1).

W następnym oknie znajdź i wybierz postać Hrabiego Lutosława.

Poprawi to opinię Twojego brata o Tobie o 40, co jest naprawdę sporą wartością i powinno zapewnić Ci jego lojalność.

W Twojej radzie jest jeszcze dwóch wasali z którymi warto poprawić relacje. Są to Hrabia Michał i Hrabia Tatomir. Przekazywanie i nadawanie tytułów to dość drastyczny środek, ale możesz spróbować uknuć intrygę w celu poprawy relacji (tak jak w przypadku Twojej żony), albo po prostu wysłać Panom po sakwie ze złotem.

Ostatnim istotnym problemem jest konflikt ze Księciem Włostem. W tym wypadku nie ma jednoznacznie dobrego rozwiązania i tak naprawdę w tym miejscu Crusader Kings 3 otwiera przed Tobą swoje możliwości. Możesz bowiem spróbować załagodzić konflikt za pomocą intryg lub prezentów, albo nawet nadać krnąbrnemu wasalowi sporne tytuły. Możesz też spróbować sfabrykować roszczenia do jego ziem, a nawet zawiązać spisek i trwale usunąć oponenta ze sceny. W każdym jednak wypadku warto najpierw nieco poczekać i zobaczyć jak potoczy się rozwój wydarzeń. Być może uda Ci się tak ułożyć relacje z innymi wasalami, że Twój przeciwnik nie zdoła zawiązać koalicji która będzie w stanie Ci zaszkodzić.

Bez względu na to jaką podejmiesz decyzję, wiesz już jak sprawdzić stan swojego królestwa i znasz podstawowe mechanizmy gry. Możesz teraz uruchomić po raz pierwszy upływa czasu i zobaczyć jakie są skutki Twoich decyzji oraz zacząć planować kolejne kroki.