Chipset płyty głównej. Płyta główna - na co zwracać uwagę podczas zakupu

Chipset płyty głównej

Jeśli ktoś myślał, że oznaczenie podstawki to jedyne, co składa się z mało mówiącego zlepku liter i cyfr, musimy wyprowadzić go z tego błędu. Chipset to element, którego nie można pominąć w wyborze płyty głównej. To jego rodzaj w największej mierze determinuje końcowe możliwości płyty głównej, w tym możliwości podkręcania procesora i pamięci RAM. Mogłoby się więc wydawać, że im bardziej zaawansowany chip, tym lepiej. W praktyce jest jednak inaczej. Po pierwsze nie każdego stać na najdroższe modele dostępne na rynku, a po drugie nie każdy użytkownik ich potrzebuje i będzie w stanie zrobić z nich użytek. Jak wybrać odpowiedni chipset dla siebie?

Tu zaczynają się schody – kupując płytę główną musimy wybrać nie tylko odpowiednie gniazdo (socket), ale także chipset.

Na początek należy zorientować się w sposobie ich oznaczania. Dziwny „kod” mówi znacznie więcej, niż się może wydawać mniej doświadczonym pecetowcom. Żeby nie było za łatwo, jesteśmy zmuszeni osobno omówić chipset obu platform – Intela i AMD. Jest to wymuszone przez spore różnice w znakowaniu. Zacznijmy od „niebieskich”.

Chipset Intel

Uwaga! Postanowiliśmy, że skupimy się tylko i wyłącznie na chipsetach zaprojektowanych dla „normalnych śmiertelników”. Te do zastosowań profesjonalnych i biznesowych ominęliśmy, nie widząc sensu w zbytnim rozbudowywaniu i tak już skomplikowanego zagadnienia. Poza tym „prosy” i tak poradzą sobie sami.

Z

Dla największych maniaków i graczy, którzy chcą wycisnąć ze swojego sprzętu jak najwięcej dodatkowej mocy poprzez OC, polecamy płyty główne z oznaczeniem chipsetu Z. W zależności od tego, z jaką generacją procesorów współpracują (i nie tylko), są dodatkowo opisane różnymi liczbami. I tak Z370 jest kompatybilny z 8. generacją CPU Intela, Z390 z dziewiątą, a najnowszy obecnie Z490 z dziesiątą generacją Intel Core. Warto wiedzieć, że oznaczenie chipsetu niemal zawsze występuje w samej nazwie modelu płyty głównej np. Gigabyte Z490 Aorus Master kosztującej bagatela blisko 2 tysiące złotych. Nie oznacza to, że wszystkie modele z najbardziej zaawansowanym chipem są tak drogie. Przywołany przykład to absolutny top topów wśród płyt z podstawką LGA 1200. Więcej na temat chipsetu Z490 przeczytasz w naszym artykule - Płyta główna dla wymagających.

H

Znacznie tańsze są płyty główne z chipem Intel z serii H. Oczywiście odbija się to na ich możliwościach. I to dość drastycznie. Chipset H nie pozwala na podkręcanie procesorów, nawet jeśli te mają odblokowany mnożnik. Czy w takim razie analogicznie do poprzednika chip H490 jest kompatybilny z 10. generacją procesorów Intela? Oczywiście… nie. Byłoby zbyt prosto. Twór w postaci H490 w ogóle nie istnieje. Najnowszą linię CPU wspiera H470. Jak widać, nie zmienia się tylko oznaczenie literowe. „Dziesiątki” ruszą również na płycie z układem Intel H410. Co zmieniają same liczby? Głównie liczbę popularnych portów (USB, SATA), liczbę wspieranych linii PCIe i podejście do RAID-u (sposób łączenia ze sobą dysków). Poprzednie generacje, czyli dziewiąta i ósma są kompatybilne z chipami H z serii 300.

B

Do komputerów składanych jak najtańszym kosztem polecamy płyty z chipsetem B. Jasne powinno być to, że tak samo jak poprzednie uniemożliwiają one wykręcenie z procesora dodatkowych megaherców. Oprócz tego charakteryzują się małą liczbą portów oraz bardzo często niewielkim rozmiarem. Format płyt głównych to kolejny ważny aspekt przy wyborze odpowiedniego modelu. Piszemy o nim szerzej na początku poradnika.

Producenci laptopów z reguły nie pozostawiają nam pola do popisu jeśli chodzi o wybór choćby chipsetu, co zniechęca do notebooków wielu użytkowników. I może być źródłem memów.

Chipset AMD

Wśród chipów przeznaczonych do płyt głównych z socketami pod procesory od AMD również wyróżniamy trzy popularne pozycje:

X

Topowe chipsety AMD są oznaczone „iksem”. Wyposażone w nie są zarówno płyty główne pod Ryzeny i Threadrippery. Odpowiednio złącze AM4 i TR4. Najbardziej zaawansowane modele płyt głównych (X570) powinny być brane pod uwagę przez osoby, które przez jak najdłuższy czas nie chcą zmieniać płyty głównej i wykorzystać to samo gniazdo do kilku kolejnych generacji procesorów. Na X570 na pewno zadziała nowy Ryzen 4000 Zen3. Chip X pozwala na największe podkręcanie CPU.

B

Płyty z chipsetem B cieszą się największą popularnością wśród graczy i przeciętnych użytkowników. Umożliwiają one OC (choć nie tak ekstremalne, jak X) i w przypadku wyższych wersji oferują sporo złączy, w tym te najnowocześniejsze. W moim prywatnym komputerze posiadam motherboard z chipem B450. Bezproblemowo (po aktualizacji BIOS-u) pozwolił on na przejście z Ryzena 5 2600 na CPU nowej generacji Ryzen 5 3600. Jeśli ktoś jest zainteresowany upgradem z 3. generacji Ryzenów na 4., powinien raczej celować w płyty B550. Obecnie są one jednak dość drogie (w stosunku do tego, do czego zdążyliśmy przyzwyczaić się przy poprzednikach). Więcej pisaliśmy o tym w newsie.

A

Najmniej zaawansowane i co za tym idzie - najtańsze są płyty główne z chipsetem A. Overclocking procesora jest na nich zablokowany. Dysponują one także mocno ograniczoną liczbą złączy.

Płyta główna zajmuje się m.in. „redystrybucją” energii z zasilacza do poszczególnych podzespołów.

Sekcja zasilania

Użytkownicy, którzy nie mają zamiaru podkręcać procesora, mogą w tej chwili przejść do kolejnego punktu. Zainteresowani OC zdążyli już zapewne wstępnie wybrać rodzaj chipsetu umożliwiający wyciśnięcie dodatkowej mocy. Osoby te muszą wiedzieć, że to nie wszystko, o co należy zadbać. Efektywny i przede wszystkim stabilny overclocking wymaga płyty głównej z odpowiednią sekcją zasilania. Ta zawarta na mobo odpowiada głównie za zarządzanie prądem – lub jak kto woli energią elektryczną – płynącą do procesora. Żeby ten po podkręceniu działał poprawnie, warunkiem koniecznym jest wyeliminowanie/zminimalizowanie wszelkich zakłóceń, w tym wahań napięcia. Ważne, aby sekcja zasilania nie grzała się zbyt mocno. Należy zwrócić uwagę na wydajność radiatorów, które odprowadzają ciepło z jej elementów. Najbardziej zaawansowani maniacy OC modyfikują system chłodzenia na własną rękę, żeby możliwe było wykręcenie jeszcze lepszych wyników. Zakładamy jednak, że zdecydowana większość odbiorców tego poradnika nie jest zainteresowana przebudową chłodzenia sekcji zasilania.

Jak sprawdzić, które płyty główne mają dobrą sekcję zasilania?

Na pewno nie dowiemy się tego z podstawowej specyfikacji. Informacji należy szukać w Internecie, a konkretnie na forach skupiających osoby pasjonujące się podkręcaniem, w rankingach najlepszych motherboardów do OC, czytając opinie na temat danego modelu wystawione przez klientów sklepów oraz przeglądając testy czy to w formie artykułu, czy materiału filmowego na YouTubie.