autor: Krzysztof Bartnik
Wojny napoleońskie w pigułce – część 4
Ponad tydzień temu na rodzimych półkach sklepowych wylądowała strategia czasu rzeczywistego Kozacy II: Wojny Napoleońskie, my zaś kontynuujemy nasz cykl wiadomości poświęconych samemu Napoleonowi Bonaparte oraz najważniejszym wydarzeniom i militarnym kampaniom z jego życia.
Ponad tydzień temu na rodzimych półkach sklepowych wylądowała strategia czasu rzeczywistego Kozacy II: Wojny Napoleońskie, my zaś kontynuujemy nasz cykl wiadomości poświęconych samemu Napoleonowi Bonaparte oraz najważniejszym wydarzeniom i militarnym kampaniom z jego życia.
Czwarta część cyklu „Wojny napoleońskie w pigułce” zawiera informacje o kampanii Napoleona w Prusach, podpisaniu pokoju z Rosjanami w Tylży, jak również walkach Napoleona na Półwyspie Iberyjskim. Zapraszam.
- Wojny napoleońskie w pigułce – część 1
- Wojny napoleońskie w pigułce – część 2
- Wojny napoleońskie w pigułce – część 3
Po ostatnim zwycięstwie, Napoleon I Bonaparte zapanował więc niepodzielnie nad całą Europą Środkową i w krótkim czasie ukształtował nową jej mapę. Przede wszystkim włączył do Francji szereg nowych obszarów, na przykład Dalmację nad Adriatykiem, czy królestwa Neapolu i Holandii, gdzie mianował królami swych braci. Najważniejszą zmianą było scalenie licznych zachodnich państewek niemieckich w jeden organizm państwowy, Związek Reński. W ten sposób zaistniały tylko trzy duże państwa niemieckie: Prusy, Austria i Związek Reński, a ostatecznej likwidacji uległa Rzesza Niemiecka (historyczne Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego). Próbując poprawić stosunki z Anglią, Napoleon zaproponował Brytyjczykom zwrot obiecanego wcześniej Prusom Hanoweru. Prusy, niezadowolone z tego faktu, jak również utworzenia Związku Reńskiego, wystosowały w tej sprawie ultimatum do cesarza Francji. W odpowiedzi wkroczył on ze swymi armiami do Prus.
Bitwa pod Jeną
Wojska pruskie zostały rozgromione w dwóch bitwach w październiku 1806 roku: Jeną i Auerstedt. Wygranie pierwszego starcia było zasługą samego Napoleona, zwycięstwo w drugim - najbardziej znanego i wiernego marszałka Cesarza, czyli Davouta (Napoleon pozazdrościł mu tego triumfu). Po wygraniu dwóch niezależnych od siebie bitew, Francuzi zajęli Berlin i prawie całe terytorium Prus po Warszawę. Wojska pruskie, przy pomocy Rosjan, broniły się jeszcze tylko na części Pomorza.
W lutym 1807 roku doszło do bitwy z wojskami rosyjskimi pod Iławą Pruską. Starcie pozostało nierozstrzygnięte, chociaż pole bitwy znalazło się w rękach Napoleona. Ten jednak wiedział, że tego krwawego dnia nie udało mu się tak naprawdę pokonać Rosjan. Bitwa ta przeszła do historii jako „rzeź iławska”. Straty poniesione przez obie strony były przerażające. Poległo lub zostało rannych ponad 20 tysięcy francuskich żołnierzy, a blisko 5 tysięcy dostało się do rosyjskiej niewoli. Napoleon nie mógł być zadowolony. Poniósł ciężkie straty, sięgające 40 procent stanu armii. Straty Rosjan były jeszcze większe - grubo przekroczyły trzecią część stanu armii. Poległo lub zostało rannych ponad 27 tysięcy rosyjskich żołnierzy i około 3 tysięcy pruskich.
Bitwa pod Iławą Pruską
Po masakrze iławskiej tak Francuzi, jak i Rosjanie byli tak wyczerpani, że trzeba było na ponad trzy miesiące zakopać topór wojenny i raz jeszcze postawić armie na kwaterach zimowych, w kompletnie spustoszonej Polsce i Prusach Wschodnich.
Cztery miesiące później Napoleon ponownie zmierzył się z Rosjanami, tym razem odnosząc zdecydowane zwycięstwo w bitwie pod Frydlandem 14 czerwca 1807 roku. Triumf Napoleona tym razem nie pozostawiał żadnych wątpliwości. Mając 54-tysięczną armię rozbił 69-tysięczną armię rosyjskiego wodza Bennigsena, tracąc około 12 tysięcy wojaków. Tym razem straty Cesarza ledwie przekroczyły 20 procent stanu, podczas gdy Rosjanie pozostawili pod Frydlandem prawie 40 procent armii.
Bitwa pod Frydlandem
Rosja poprosiła o pokój. Francja zawarła wówczas dwa traktaty pokojowe: z Rosją 7 lipca 1807 roku w Tylży i z Prusami - 9 lipca. Na ich mocy Królestwo Prus utraciło swe ziemie na zachód od Łaby, Gdańsk stał się wolnym miastem, a z pruskich terenów II i III rozbiorów Polski utworzono Księstwo Warszawskie. Rosja i Prusy zobowiązały się też do blokady handlowej przeciwko Wielkiej Brytanii, przy czym Napoleon zaakceptował zajęcie przez Rosję szwedzkiej Finlandii i tureckiej Mołdawii. Tylża oznaczała szczyt potęgi Napoleona w Europie. Granice francuskiego cesarstwa jeszcze do niedawna wykraczające trochę poza Ren, teraz przesunęły się aż nad Niemen. Napoleońska Francja przekroczyła nawet granice dawnego Cesarstwa Rzymskiego. Trwały pokój nie miał być jednak Europie podarowany. Już po powrocie z Tylży Napoleon rozpoczął przygotowania do nowej kampanii wojennej. Tym razem francuskie armaty miały przemówić na Półwyspie Iberyjskim.
Pokój w Tylży
W kontynentalnej Europie zapanował pokój, z wyjątkiem Portugalii, gdzie Anglicy mieli swoje bazy morskie, z których robili wypady przeciwko francuskim statkom na morzach (Portugalia odmówiła też uczestniczenia w blokadzie Anglii). Napoleon postanowił spacyfikować ten ostatni wrogi skrawek kontynentalnej Europy. Posłał więc swe wojska przez terytorium przyjaznej Hiszpanii i do listopada 1807 roku cała Portugalia została podbita, a Hiszpania faktycznie okupowana przez Francuzów. W następnym roku, w proteście przeciwko przedłużającej się okupacji, wpierw abdykował król hiszpański Karol IV, Napoleon ogłosił nowym władcą Hiszpanii swojego brata, Józefa Bonaparte, zaś następnie wybuchło w Hiszpanii powstanie narodowe przeciwko garnizonom francuskim. Napoleon przy pomocy dodatkowych sił utrzymał wprawdzie w swym władaniu cały Półwysep Iberyjski, lecz wojna partyzancka w Hiszpanii tliła się nadal i angażowała znaczne siły francuskie.
Przy tworzeniu tego tekstu posiłkowałem się materiałami znalezionymi na poniższych stronach:
