Polacy wybierają nazwy dla egzoplanety i jej gwiazdy. Ciri i Geralt?
Do końca października Polacy mogą wybrać oficjalne nazwy dla planety pozasłonecznej okrążającej gwiazdę BD+14 4559. Wśród siedmiu par, które dostały się do drugiego etapu konkursu, pojawiają się Geralt oraz Ciri, czyli bohaterowie książek Andrzeja Sapkowskiego oraz między innymi gier z cyklu Wiedźmin.
Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU) oraz Polskie Towarzystwo Astronomiczne (PTA) ogłosiły, że rozpoczął się drugi etap ogólnopolskiego konkursu IAU100 NameExoWorlds. Oznacza to, że zaczęło się głosowanie, w którym do 31 października 2019 roku Polacy wybiorą oficjalne nazwy dla egzoplanety (planety pozasłonecznej) BD+14 4559 b oraz gwiazdy, którą okrąża. Tym, co interesuje nas najbardziej, jest fakt, że z ponad 2800 propozycji nazw zgłoszonych w czerwcu i lipcu (podczas pierwszego etapu konkursu) wyłoniono siedem par (pierwsza nazwa dla gwiazdy, druga – dla planety), a wśród nich można znaleźć Geralta oraz Ciri, których chyba nikomu nie trzeba przedstawiać. Wyniki konkursu poznamy w grudniu bieżącego roku, kiedy to ogłosi je pierwsza z wyżej wymienionych instytucji.
Ogółem, do wyboru pozostały nam następujące pary (via IAU100 Poland):
Geralt oraz Ciri – postacie z cyklu wiedźmińskiego Andrzeja Sapkowskiego. Literatura ta jest obecna w polskiej kulturze już od około 30 lat, przeniknęła m.in. do gier komputerowych, a także do filmów.
Jantar i Wolin – te nazwy mają związek z polskim wybrzeżem Bałtyku. Jantar jest dawnym określeniem bursztynu, z kolei Wolin to polska wyspa na wybrzeżu Morza Bałtyckiego.
Piast i Lech – Postacie z legend o początkach państwa polskiego. Piast to postać od której, według legendy, wywodzi się pierwsza polska dynastia rządząca krajem (sam Piast nie był władcą). Lech z kolei znany jest z legendy o trzech braciach: Lechu, Czechu i Rusie, którzy założyli sąsiadujące kraje.
Polon i Rad – są to nazwy pierwiastków chemicznych, które odkryła Maria Skłodowska-Curie, polska fizyczka i chemiczka, dwukrotna laureatka Nagrody Nobla.
Solaris i Pirx – tytuł powieści oraz postać z książek Stanisława Lema, polskiego pisarza science-fiction, którego twórczość znana jest na całym świecie.
Swarog i Weles – Swarog (inna wersja: Swaróg) był bóstwem słowiańskim, bogiem nieba, ognia i kowalstwa. Jednym z jego synów był Weles, podziemny bóg magii, przysiąg, sztuki, rzemiosła kupców i bogactwa.
Twardowski i Boruta – Pan Twardowski to postać polskiego szlachcica z baśni i legend. W niektórych wersjach opowieści ostatecznie znalazł się na Księżycu. Fabuła historii Twardowskiego związana jest z podpisaniem przez niego cyrografu z diabłem, stąd drugą nazwą w parze jest imię polskiego diabła z zamku w Łęczycy.
Skoro propozycje nazw mamy już za sobą, wypada wspomnieć, o jakich ciałach niebieskich mowa. Otóż odległy od Ziemi o około 160 lat świetlnych układ BD+14 4559 jest widoczny z terytorium Polski – znajdziecie go w gwiazdozbiorze Pegaza (dzięki jasności 9,7 magnitudo można go obserwować nawet przez lornetkę). Planeta BD+14 4559 b, odkryta przez astronomów z Centrum Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, a także przez Grzegorza Nowaka, Monikę Adamów i Aleksandra Wolszczana, jest gazowym gigantem nieco przewyższającym „naszego” Jowisza pd względem masy i rozmiarów. Potencjalna Ciri obiega swoją gwiazdę po mocno eliptycznej orbicie, a jeden rok trwa na niej 269 dni; znajduje się przy tym w tak zwanej „ekosferze”, przez co teoretycznie nic nie stoi na przeszkodzie, by występowała na niej woda w stanie ciekłym. Gwiazda BD+14 4559 natomiast ustępuje Słońcu zarówno pod względem masy i rozmiarów, jak i temperatury.
Jako ciekawostkę należy dodać, że podejrzewa się, iż w owym układzie znajduje się jeszcze jedna planeta (może to Yennefer, Triss, albo... Vesemir?), której istnienie nie zostało jednak potwierdzone. Inną ciekawostką jest fakt, że Polacy mogą się już pochwalić istnieniem gwiazdy ochrzczonej mianem Copernicus (nazwanej na cześć Mikołaja Kopernika), natomiast pulsar znajdujący się w centrum odkrytego przez Aleksandra Wolszczana układu planetarnego PSR 1257+12 nosi miano Lich (Licz).
