Croteam

Firma producent wydawca

Chorwackie studio deweloperskie z siedzibą w Zagrzebiu, tworzące gry przeznaczone na komputery osobiste, konsole stacjonarne i urządzenia mobilne. Rozpoznawalność na całym świecie przyniosła mu seria Serious Sam, choć jej najwyżej ocenianym dziełem jest gra logiczna zatytułowana The Talos Principle. Oprócz tworzenia własnych produkcji, Croteam zajmuje się wydawaniem mniejszych, niezależnych tytułów. W październiku 2020 studio stało się własnością Devolver Digital.

Historia

Prehistoria

Studio Croteam rozpoczęło swoją działalność w 1993 roku. Debiutanckie dzieło wówczas niewielkiego, bo sześcioosobowego zespołu ujrzało światło dzienne w 1994 roku. Mowa o grze piłkarskiej Football Glory, która trafiła na Amigę 500 i Amigę 1200, a w 1995 roku doczekała się konwersji na pecety. Z uwagi na podobieństwa Football Glory i Sensible Soccer, firma Sensible Software wytoczyła omawianej ekipie proces sądowy; incydent zaowocował udostępnieniem tego tytułu w modelu freeware. Rok 1995 przyniósł premierę Save the Earth na Amigę 4000, z kolei rok 1998 – debiut 5-A-Side Soccer na Amigę 500 i Amigę 1200.

„Poważna” epoka

Croteam przeniknęło do świadomości masowego odbiorcy w 2001 roku, kiedy to światło dzienne ujrzała gra Serious Sam: The First Encounter. Owa dynamiczna strzelanka na tyle przypadła do gustu graczom, że idąc za ciosem, rok później jej autorzy stworzyli kontynuację o podtytule The Second Encounter. W 2002 roku obydwa tytuły znane z komputerów osobistych trafiły natomiast na konsolę Xbox, w ramach zestawu pod tytułem Serious Sam. Wyżej wymienione produkcje działały w oparciu o autorską technologię Croteam – Serious Engine. Na potrzeby pełnoprawnego sequela, czyli Serious Sama 2 wydanego w 2005 roku, twórcy opracowali jej udoskonaloną wersję.

W ten sposób Serious Sam stał się oczkiem w głowie studia, czego dowodem było rozpoczęcie pracy nad trzecią częścią serii. Nim jednak zadebiutował tworzony od 2007 roku Serious Sam 3: BFE, twórcy oddali w ręce graczy remaki oryginalnych gier z serii (Serious Sam HD: The First Encounter oraz Serious Sam HD: The Second Encounter), które dzięki wykorzystaniu silnika Serious Engine 3 mogły się pochwalić przede wszystkim znacznie ulepszoną warstwą audiowizualną. Serious Sam 3: BFE trafił do sprzedaży w listopadzie 2011 roku; początkowo dostępny jedynie na komputerach osobistych, niecały rok później zaznaczył swoją obecność również na Xboksie 360, a następnie także na PlayStation 3 (w marcu 2014 roku).

Nowa twarz studia

Studio znane do tej pory przede wszystkim z widowiskowych i brutalnych strzelanek zaskoczyło graczy w grudniu 2014 roku, kiedy to światło dzienne ujrzała stworzona przez nie gra logiczna zatytułowana The Talos Principle. Tytuł zadebiutował na komputerach osobistych, ciesząc się uznaniem graczy i recenzentów oraz zdobywając liczne nagrody; później pojawił się również na konsolach stacjonarnych i urządzeniach mobilnych.

Następnie deweloperzy z Croteam zaczęli prowadzić udane eksperymenty z wirtualną rzeczywistością. Z myślą o zestawach VR przygotowali takie gry, jak Serious Sam VR: The First Encounter i Serious Sam VR: The Second Encounter (będące specjalnymi wersjami pierwszych części tej popularnej serii), a później stworzyli przygotowane od podstaw z myślą o tego typu rozgrywce Serious Sam VR: The Last Hope. Idąc za ciosem, w kolejnych latach oddali w ręce graczy również The Talos Principle VR oraz Serious Sam 3 VR: BFE.

Bezpieczna przyszłość

W kolejnych latach autorzy koncentrowali się na dalszym rozwoju swoich przebojowych marek, tworząc Serious Sam 4: Planet Badass oraz The Talos Principle 2. Nim jednak ta pierwsza trafiła do sprzedaży, w sierpniu 2019 roku na sklepowych półkach pojawił się Serious Sam Classics: Revolution, czyli FPS składający się z dwóch pierwszych odsłon przygód „Poważnego Sama”. Wzbogacono go jednak o dodatkowe poziomy, przeciwników i elementy arsenału, a także niedostępne wcześniej tryby gry.

Serious Sam 4 zadebiutował natomiast na komputerach osobistych we wrześniu 2020 roku. Produkcja doczekała się umiarkowanie ciepłego przyjęcia ze strony recenzentów, którzy zwracali uwagę na problemy techniczne oraz monotonię rozgrywki. Po premierze jej średnia ocen według serwisu Metacritic oscylowała wokół 70%.

W międzyczasie w planach wydawniczych firmy znalazły się takie projekty, jak The Hand of Merlin oraz Serious Sam: Tormental. Ten pierwszy był taktyczną grą RPG stanowiącą owoc współpracy studia Croteam i zespołu Room-C Games, natomiast drugi – strzelanką top-down z elementami roguelike’a, przygotowaną we współpracy z ekipą Gungrounds. 21 października 2020 roku firma Devolver Digital poinformowała, że po ponad dziesięciu latach owocnej współpracy postanowiła nabyć studio Croteam. Chorwacki zespół miał zachować pełną niezależność kreatywną i w spokoju pracować nad zupełnie nową marką oraz rozwijać już istniejące serie swojego autorstwa. Wydawca zapewnił przy tym, że w jego planach znajdują się zarówno następne odsłony cyklu Serious Sam, jak i The Talos Principle 2.

Pod skrzydłami nowego właściciela studio Croteam przeszło do prawdziwej ofensywy. W styczniu 2022 roku do sprzedaży trafił Serious Sam: Siberian Mayhem, czyli dodatek do gry Serious Sam 4. Rozszerzenie zadebiutowało na komputerach osobistych, zaś w październiku trafiło również na PlayStation 5 oraz Xboksy Series X/S. Add-on został ciepło przyjęty przez graczy, na platformie Steam ciesząc się „bardzo pozytywnymi” recenzjami.

Ponadto w kwietniu 2022 roku na komputery osobiste trafił Serious Sam: Tormental, z kolei w czerwcu – gra The Hand of Merlin. Niemniej, opisywane studio miało zaprezentować pełny powrót do formy dopiero w listopadzie 2023 roku, kiedy to na komputery osobiste i konsole trafiła gra The Talos Principle 2. Tytuł doczekał się „przytłaczająco pozytywnych” recenzji na platformie Steam, z kolei według serwisu Metacritic średnia ocen przyznanych mu przez branżowe media mieściła się w przedziale 86-87/100 (w zależności od platformy).