Seria Crash - seria gier
Seria platformówek 3D z sympatycznym jamrajem pasiastym w roli głównej. Cykl został stworzony przez studio Naughty Dog, jednak na przestrzeni lat przechodził w ręce wielu deweloperów (m.in. Radical Entertainment czy też High Impact Games). Obecnie prawa do marki znajdują się w posiadaniu koncernu Activision-Blizzard, a za odsłony mobilne odpowiada firma King (twórcy Candy Crush).
Geneza serii wiąże się z umową zawartą pomiędzy studiem Naughty Dog a Universal Game Studios. Jej przedmiotem były trzy nowe projekty, wśród których pojawił się pomysł na platformową grę akcji. Produkcją zainteresowała się firma Sony Computer Entertainment, poszukująca tytułów na wyłączność dla konsoli PlayStation. Pierwsza odsłona cyklu, Crash Bandicoot, zadebiutowała w 1996 roku i spotkała się z bardzo pozytywnym odbiorem przez graczy. Zachęciło to twórców do rozpoczęcia prac na kontynuacją - Crash Bandicoot 2: Cortex Strikes Back, wydaną w 1997. Rok później rozwój głównej gałęzi marki zatrzymał się wraz z premierą Crash Bandicoot 3: Warped. Zamiast kolejnych pełnoprawnych odsłon, gracze zaczęli otrzymywać liczne poboczne tytuły i spin-offy, m.in. Crash Team Racing czy Crash Bash. Wydawcy szybko zrezygnowali z ekskluzywności dla produktów Sony i od czasu Crash Bandicoot: The Wrath of Cortex z 2001 kolejne części serii pojawiały się na sprzętach różnych wydawców. Dopiero w 2020 na PS4 oraz Xbox One ukazała się kontynuacja „trójki”, Crash Bandicoot 4: It’s About Time, wyłączająca z kanonu wszystkie odsłony poboczne.
Tytułowym bohaterem gier z serii jest jamraj pasiasty imieniem Crash. Sympatyczny zwierzak o nieco antropomorficznych cechach wyglądu powstał jako wynik eksperymentu doktora Neo Corteksa, który sprawuje w tym uniwersum rolę antybohatera. W większości gier akcja toczy się na fikcyjnych wyspach Wumpa rzekomo znajdujących się na południe od Australii, a fabuła kręci się wokół zmagań z doktorem Corteksem i jego sprzymierzeńcami. Kontrolując poczynania Crasha gracz musi pokrzyżować plany szalonego naukowca, pragnącego posiąść władzę nad światem.
Zależnie od tytułu, rozgrywka opiera się na jednym z dwóch schematów. Pierwszy to typowo zręcznościowe platformówki, w których musimy pokonywać poziomy najeżone pułapkami i przeciwnikami, a drugi to gry wyścigowe, polegające na rywalizacji z innymi postaciami z uniwersum. Do charakterystycznych elementów zabawy należą m.in. owoce Wumpa, pozwalające zregenerować zdrowie herosa, oraz maski Aku-Aku, uodparniające Crasha na ciosy (jednak nie na upadek w przepaść).
Według raportów firmy Activision, gry z serii Crash Bandicoot osiągnęły łączną sprzedaż na poziomie ponad 50 milionów egzemplarzy, z czego pierwszą część cyklu kupiło aż 6,8 mln graczy, a zbiorcze wydanie pierwszych trzech odsłon, Crash Bandicoot N. Sane Trilogy (2017), ponad 10 mln.
