Seria Europa Universalis - seria gier
Ciesząca się dużym uznaniem wśród graczy seria rozbudowanych strategii historycznych, za której powstanie i rozwój odpowiada Paradox Development Studio. Marka należy do najważniejszych w ofercie wydawniczej firmy Paradox Interactive.
Pierwsza odsłona serii – Europa Universalis – ukazała się w 2000 roku i niemal natychmiast zyskała ogromną popularność wśród miłośników strategii. Gra Szwedów z Paradox Development Studio chwalona była przede wszystkim za bogactwo realiów historycznych oraz złożoność mechaniki rozgrywki. Sukces zachęcił twórców do rozwinięcia pomysłu, czego efektem tego był wydany w 2001 roku sequel – Europa Universalis II. Na następną część fani musieli jednak poczekać aż sześć lat. Na początku 2007 roku premierę miała gra Europa Universalis III, która na przestrzeni trzech kolejnych lat doczekała się czterech dużych rozszerzeń: Napoleon's Ambition (2007), In Nomine (2008), Heir to the Throne (2009) oraz Divine Wind (2010). W 2013 roku ukazała się gra Europa Universalis IV. Tytuł opierał się na dobrze znanych zasadach, z uwzględnieniem kilku poprawek i podrasowaniem grafiki. Akcja produkcji obejmowała blisko cztery stulecia, rozpoczynając się w 1444 roku (bitwa pod Warną), a kończąc w 1821 roku (kilka miesięcy przed śmiercią Napoleona). Także do niej wydano szereg dodatków, modyfikujących i rozszerzających mechanikę rozgrywki. Najważniejsze z nich to Conquest of Paradise (2014), Wealth of Nations (2014), Res Publica (2014), Art of War (2014), El Dorado (2015), Common Sense (2015), The Cossacks (2015) czy Mare Nostrum (2016). Serię uzupełnia również spin-off – Europa Universalis: Rome z 2008 roku.
W Polsce do serii Europa Universalis zaliczamy także cykl Crusader Kings, wydawany w naszym kraju pod nazwą Europa Universalis: Mroczne wieki. W znacznej większości powiela on mechanizmy oryginału, jednak w przeciwieństwie do głównych części Europa Universalis centralnym punktem naszego zarządzania nie jest konkretne państwo czy nacja, ale dynastia, której losami musimy pokierować. W związku z tym większy nacisk położono na aspekt psychologiczny – co cechy osobowości poszczególnych bohaterów wpływają na ich cele, motywacje i sprawność w zarządzaniu konkretnymi aspektami danych prowincji. Zrezygnowano też z wydarzeń historycznych (oprócz czarnej śmierci i najazdu Mongołów) na rzecz zdarzeń losowych. Poszczególne odsłony tej marki ukazały się w 2004 i 2012 roku.
Cykl Europa Universalis wyróżnia się przede wszystkim rozmachem. Gracze mają okazję wcielić się w rolę „szarych eminencji” i kierować rozwojem wybranej nacji na przestrzeni kilku wieków (najczęściej jest to okres pomiędzy XV a XVIII stuleciem). Arenę zmagań stanowi cały świat, podzielony na tysiące historycznych regionów i prowincji.
Rozgrywka łączy aspekty militarne, ekonomiczne, dyplomatyczne, kulturowe, a nawet religijne. Zadaniem gracza jest osiągnięcie światowej dominacji na drodze ekspansji terytorialnej, gospodarczej i politycznej. Zabawa odznacza się sporym stopniem skomplikowania. Celem deweloperów było również możliwie wiernie odwzorowanie historycznego tła, stąd w grach z tej serii pojawiają się setki autentycznych postaci, miejsc i zdarzeń. Podczas zabawy możliwe jest jednak całkowite zmienienie biegu historii.
Do niewątpliwych atutów serii Europa Universalis zaliczyć można prężnie działającą społeczność fanowską, która często wzbogaca zawartość gier poprzez udostępniane za darmo modyfikacje. Przykładem tego jest m.in. mod do Europa Universalis III – Magna Mundi, który z uwagi na swą popularność doczekał się komercyjnego wydania w formie odrębnej produkcji. Warto wspomnieć też o grze For The Glory, która powstała na bazie Europa Universalis II i fanowskiego moda AGCEEP. Tytuł został opracowany przez studio Crystal Empire Games i wydany w 2009 roku przez Paradox Interactive jako oficjalna modyfikacja podstawowej gry. Produkcja stanowiła próbę odświeżenia starszej odsłony cyklu, z uwzględnieniem części mechanik z Europa Universalis III.
